1. Tło historyczne

Francuzi już w pierwszych latach XX wieku stworzyli ciekawą doktrynę taktyczną nazwaną „kroczącym ogniem”. Dotychczasowa taktyka zakładała przedzieranie się masy żołdaków przez huraganowy ogień nieprzyjaciela, po to aby z jak najmniejszej odległości dać ognia i przejść do walki na bagnety. Nowa taktyka bardziej dbała o zdrowie żołnierzy. Ich atak mieli osłaniać żołnierze uzbrojeni w broń samopowtarzalną i maszynową, którzy zasypywali nieprzyjaciela ogniem podczas podejścia.

Ta rewolucyjna taktyka posiadała już silne podwaliny, gdyż pierwsze prace nad skonstruowaniem samopowtarzalnego karabinu piechoty miały początek już w połowie lat 90. XIX wieku. W latach 1897- 1907 powstało nie mniej jak tuzin eksperymentalnych karabinów samopowtarzalnych i nabojów do nich. Konstruktorzy zdawali sobie sprawę z wad konstrukcyjnych naboju 8 mm x 50R, stworzonego naprędce dla pierwszego francuskiego karabinu strzelającego amunicją na proch bezdymny. Był to skrócony i przeszyjkowany pocisk do karabinu Gras Mle 1874, nie nadający się do użytku w broni nowoczesnej. Jednak mimo wielu projektów, wojsko francuskie nie używało w większych ilościach nowoczesnych małokalibrowych naboi i do lat 20 opierało się na standardowych pociskach do Lebela.

Konstruktorem jednego z prototypowych naboi (7 mm x 59 APX) był kapitan Jacques Louis Henry Chauchat (1863- 1917), czyt. Szoszot, absolwent Sorbony i prestiżowej paryskiej École Polytechnique, która była protoplastą wszystkich światowych politechnik (to właśnie od niej owe uczelnie wzięły nazwę). Chauchat był nie tylko inżynierem, ale także świetnym strzelcem przez wiele lat występującym w reprezentacji strzeleckiej armii francuskiej (wielokrotnie zwyciężał na krajowych i zagranicznych zawodach). Doświadczenie Chauchata sprawiło, że prototypowy pocisk posiadał niezwykle płaski tor lotu i dużą prędkość początkową. Mimo swych zalet, nabój APX podzielił los reszty prototypów i wraz z karabinkiem APX C1 pozostał jedynie obiecującym prototypem. Dzięki pracom nad APX C1, Chauchat miał okazję poznać Charlesa Suttera, doświadczonego majstra, zbrojmistrza i kreślarza MAC w Chatellerault, czasowo przydzielonego do pracy nad nabojem APX. Efektem współpracy było siedem kolejnych projektów karabinów samopowtarzalnych Chauchat-Sutter, stworzonych między 1903 a 1909 rokiem. Trzy ostatnie zaczynając od C5 z roku 1906 działały na zasadzie długiego odrzutu lufy.

Chauchat ze swym FM CS Mle1913

2. Długi odrzut lufy

Większość współczesnej broni samoczynnej opiera się na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, w której droga lufy po strzale jest krótsza od długości łuski. Jednak we wczesnych projektach, pochodzących z początku wieku najpopularniejsza była mechanika oparta o zasadę długiego odrzutu lufy i zamka. Pierwszą masowo produkowaną bronią tego typu, była strzelba A-5 opatentowana przez Johna Mosesa Browninga i wprowadzona do produkcji w 1900 roku przez FN. W broni tej po strzale lufa odrzucana jest do tyłu razem z zamkiem, do końca komory zamkowej. Tam zamek pozostaje na zaczepie, podczas gdy lufa pod wpływem sprężyny powrotnej powraca na początkowe położenie, zsuwając się z łuski, utrzymywanej w czole zamka wyciągiem. Powracające w przednie położenie zamek pobiera z magazynka nabój, dosyła go do komory nabojowej i rygluje się (w większości broni poprzez obrót zamka). W broniach strzelających z zamka zamkniętego nabój odpala kurek, a w strzelającej z zamka otwartego (Chauchat) strzał następuje samoczynnie. Lufa porusza się jedynie po strzale – ręczne przeładowywanie działa tylko na zamek. Sam system nie był jednak pomysłem Browninga. W roku 1885 był już skonstruowany karabin oparty na zasadzie długiego odrzutu zamka stworzony przez Maraîchera, a Mannlicher skonstruował tego typu broń w roku 1891. Od broni długiej popularniejsze były pistolety samopowtarzalne Rudolfa Frommera, któremu to przypisuje się prym w opracowaniu tego typu automatyki.

Chauchacik

3. FM Mle 1913

W roku 1909 francuskie Ministerstwo Wojny ogłosiło oficjalny konkurs na karabin samopowtarzalny. Z kilkunastu karabinów zgłoszonych na konkurs wybrano trzy: ENT B5 z bezpośrednim systemem gazowym Rossingola oraz dwa karabiny z długim odrzutem lufy: Meunier A6 i APX C7. Przeprowadzono w kwietniu 1912 roku próby, podczas których oddano po 3000 strzałów z każdej broni. Konkurs oficjalnie wygrał A6, ale w obliczu zagrożenia wybuchem wojny z Niemcami postanowiono odłożyć projekt (głównie z powodu okresu 5 lat potrzebnych na wprowadzenie nowego naboju). Mimo tego, że C7 odpadł, Chauchat i Sutter otrzymali polecenie opracowania nowej konstrukcji. Ostatecznie A6 wszedł do masowej produkcji w 1916 roku i został użyty bojowo, lecz problemy z dostępnością amunicji 7 mm x 56,9 spowodowały zastąpienie go karabinem Chauchata i Suttera RCS Mle 1917.

Równolegle z opracowywaniem karabinu samopowtarzalnego C7 Chauchat i Sutter prowadzili prace nad Fusil-Militrailleur (FM C7), działającego na zasadzie długiego odrzutu lufy i strzelającego nabojem 7 mm x 59 APX. W roku 1911 powstał jednak „Fusil-Militrailleur C7 de Puteaux Système CS 8 mm”. Broń ta strzelała już standardowym nabojem Lebela i była zasilana z łukowych magazynków o bardzo dużym zakrzywieniu umieszczonych na górze broni. Kształt magazynka wymusił butelkowy nabój do Lebela z łuską stożkową o bardzo dużej zbieżności (najbardziej stożkowy nabój w historii). Mimo ostrego łuku magazynek mieścił zaledwie 20 pocisków (!). Prototyp poddano próbom 27 listopada 1911 roku, które szybko zakończyły się po pęknięciu rygla zamkowego. Ponowny test odbył się 3 kwietnia 1912 roku, lecz i tym razem próby zostały przerwane. Po oddaniu 1500 strzałów nastąpiło odpalenie naboju z niedomkniętego zamka.

Chauchat