FED - Federal Reserve System

Historia Systemu Rezerwy Federalnej USA jest zawiła i ciekawa zarazem. Bankowość centralna w Stanach Zjednoczonych od samego początku napotykała na okresy wzlotów, upadków i całkowitego zapomnienia. Ten właściwy FED, tak naprawdę niewiele wspólnego ma z Dzikim Zachodem. Pojawił się na początku XX wieku – wtedy, kiedy kowboje byli już tylko popularnymi bohaterami westernów, rewolucja przemysłowa zbierała swoje żniwo, urbanizacja szła w najlepsze, świat szykował się do wojny, a farmy zaczynały przypominać większe przedsiębiorstwa. Dzisiejszy bank centralny USA jest jednak naturalnym efektem wszystkich dziewiętnastowiecznych dyskusji na temat kształtowania polityki monetarnej w czasie burzliwego rozwoju państwa. Bez wątpienia cały dzisiejszy świat pozostaje pod wpływem FED. Stąd temat dzisiejszego artykułu.
fed-federal-reserve-system-3012-1.JPG 1Historia Systemu Rezerwy Federalnej USA jest zawiła i ciekawa zarazem. Bankowość centralna w Stanach Zjednoczonych od samego początku napotykała na okresy wzlotów, upadków i całkowitego zapomnienia.

Ten właściwy FED, tak naprawdę niewiele wspólnego ma z Dzikim Zachodem. Pojawił się na początku XX wieku – wtedy, kiedy kowboje byli już tylko popularnymi bohaterami westernów, rewolucja przemysłowa zbierała swoje żniwo, urbanizacja szła w najlepsze, świat szykował się do wojny, a farmy zaczynały przypominać większe przedsiębiorstwa. Dzisiejszy bank centralny USA jest jednak naturalnym efektem wszystkich dziewiętnastowiecznych dyskusji na temat kształtowania polityki monetarnej w czasie burzliwego rozwoju państwa. Bez wątpienia cały dzisiejszy świat pozostaje pod wpływem FED. Stąd temat dzisiejszego artykułu.

Początki

Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych istniał 20 lat – do 1811 roku. Drugi Bank USA, powołany w 1816r., także przetrwał jedynie 20 lat (tyle na ile pozwalała koncesja Kongresu). Bank centralny w tym modelu nie był przedsięwzięciem państwowym. Kongres kontrolował jedynie 20 procent udziałów zarówno w Pierwszym, jak i w Drugim Banku USA.

Era wolnej bankowości, która nastąpiła później, obfita była w okresy lepszej i gorszej koniunktury gospodarczej. Życie zweryfikowało uwolniony rynek bankowy – system oparty jedynie na bankach stanowych i dużych bankach prywatnych. Działając w ramach lokalnego prawa banki te często „naginały” przepisy dla swoich potrzeb.

Szczególnie dotkliwie odczuli to Amerykanie w roku 1907. „Panika” roku 1907 ma przyczyny podobne do innych kryzysów: chwilowa nierównowaga w jednym sektorze gospodarki. Przejawia się ona nagłymi zrywami klientów banków, którzy w jednej chwili żądają wypłat swoich pieniędzy. W 1907r. do tego tradycyjnego powodu dodać należy zbytnią chciwość tych, którzy obracali ogromnym już wówczas kapitałem spekulacyjnym, a także (a może nawet przede wszystkim) niekompetentne zarządzanie owym kapitałem. Kryzys w 1907 roku został jednak szybko zażegnany.

Człowiekiem, który tego dokonał był John Pierpont Morgan przy współudziale bogatych i wpływowych bankierów. Nie ulegało jednak wątpliwości, że bankowa anarchia musi zostać zastąpiona czymś możliwym do kontroli. Już w 1908 roku uchwalono ustawę, która gwarantowała zorganizowanie kapitału potrzebnego do opanowania kryzysu podobnego do tego sprzed roku: pozwalała na emisję (przez konsorcjum banków) banknotów zastępczych – do wycofania z obiegu po przezwyciężeniu paniki. Ustawa ta powołała też Ogólnokrajową Komisję Monetarną, która miała opracować raport o koniecznych zmianach w polityce pieniężnej i bankowej. I to efektem prac tej komisji jest System Rezerwy Federalnej – Federal Reserve System, zwany w skrócie FED.

Konstrukcja Systemu

Największej klasy bankierzy, w ramach Ogólnokrajowej Komisji Monetarnej, opracowali strukturę instytucji, która w założeniu miała być centralną osią amerykańskiej bankowości. Pracą w komisji kierował Nelson Wilmarth Aldrich – doświadczony bankier, republikański senator z Rhode Island. To Aldrich przekonywał bankierów i polityków do kształtującego się systemu. Bankierom wystarczało zapewnienie, że zewnętrzna administracja ma pomóc, a nie przeszkodzić w obiegu dolarów.

Trudniej było w Kongresie. Tutaj Aldrich użyć musiał wszelkich swoich zdolności negocjacyjnych, aby na swoją stronę przeciągnąć niemałą grupę przeciwników jakiejkolwiek centralnej bankowości. System rezerw obmyślili Republikanie. Prace, uzgodnienia i negocjacje rozpoczęły się za czasów Theodore Roosevelta i trwały praktycznie przez całą kadencję prezydenta Tafta. Ustawę podpisał jednak Demokrata – zwycięzca wyborów z 1912r. – Woodrow Wilson. Zwolennik wolnego handlu i przeciwnik monopoli. Autor programu New Freedom. W programie tym Wilson postulował rozszerzenie prawa pracowników do zrzeszeń i strajków, a więc rozpoczął faktyczną walkę z patologiami rewolucji przemysłowej.

Ustawa powołująca FED: Federal Reserve Act podpisana została 23 grudnia 1913 roku. System Rezerwy Federalnej oficjalnie rozpoczął działalność osiem miesięcy później - w sierpniu 1914 roku.

System Rezerwy Federalnej

FED to w istocie 12 banków federalnych i tysiące ban
ków komercyjnych. Regionalne Banki Rezerwy Federalnej działają w ramach swoich okręgów. Banki te utrzymują depozyty i emitują banknoty prowadząc jednocześnie konta dla banków komercyjnych. Banknoty emitowane przez FED są zobowiązaniem Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Obecnie uznawane są za miernik wartości sam w sobie. Bilans Rezerwy Federalnej z czerwca 2007 wskazuje, że na świecie – w postaci papierowej – istnieje niemal bilion (w europejskim znaczeniu, ściślej: milion milionów) dolarów, z czego ponad 200 miliardów zdeponowane jest w skarbcach Banków Regionalnych. Banknoty drukowane są formalnie przez Bank Regionalny tożsamy z miejscem emisji – to dlatego amerykańskie „zielone”, wydane nawet w tym samym roku, mają różne podpisy szefa regionalnego FED. Obok parafy głównego księgowego (oczywiście jednego dla całego Systemu) umieszcza się na każdym banknocie podpis zarządcy Banku Regionalnego w miejscu jego wydania.

Banki komercyjne są najmniejszą komórką całego Systemu. Poszczególne banki stanowe wcale nie muszą należeć do Systemu rezerw. Jedynie banki ogólnokrajowe mają obowiązek przynależności do Systemu. Muszą deponować w FED wkłady własne, mają prawo do ochrony wynikającej z systemu oraz do głosowania w wyborach. Banki stanowe, które z własnej woli przystępują do systemu, mają te same prawa i obowiązki. Obecnie do FED należy niespełna połowa z wszystkich banków stanowych, choć nominalnie wielkość depozytów w bankach członkowskich FED wynosi ok. 70% wszystkich depozytów bankowych w USA.

Władzę nad całym systemem sprawuje Rada Gubernatorów. Przewodniczący Rady jest jednocześnie prezesem FED. Prezesa (w randze sekretarza stanu) i wiceprezesa (formalnie rewidenta waluty) mianuje Prezydent na 14- letnią kadencję. Kandydatury muszą zostać zatwierdzone przez Senat. Rada Gubernatorów jest siedmioosobowa. Zmiana na miejscach pozostałych pięciu członków Rady następuje w systemie rotacyjnym – jeden członek co 2 lata. Każdy z nich jest nominowany przez Prezydenta.

Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania FED powołano dodatkowe instytucje. Federalna Rada Doradcza jest ciałem doradczym, które składa się z 12 bankowców z każdego banku regionalnego. Doradczy charakter Rady wskazuje, że Rada Gubernatorów nie musi brać pod uwagę jej głosu. Federalny Komitet Otwartego Rynku to dużo ważniejsza instytucja. Jest ciałem wykonawczym, w skład którego wchodzi rada Gubernatorów i 5 prezesów okręgowych banków FED (prezes z Nowego Jorku jako członek stały, pozostali 4 w systemie rotacyjnym). To Komitet Otwartego Rynku kontroluje w praktyce podaż pieniądza oraz krótko- i długookresowe cele działania FED.

Konstrukcja systemu oraz tryb powoływania prezesa FED ukazuje, że to Rada Gubernatorów jest tożsama w popularnej mentalności z ideą całego Systemu Rezerwy Federalnej. Nie należy się temu dziwić. To członkowie tej Rady ustalają politykę monetarną i kierunki działania całości Systemu. Najpotężniejsza instytucja bankowości centralnej świata w swojej nazwie nie ma słowa „bank”! Nazwę zaproponowali sami konstruktorzy Systemu Rezerw z obawy przed ciągle żywym duchem Jacksona – charyzmatycznego prezydenta z lat trzydziestych XIX wieku, który wypowiedział wówczas wojnę centralnej bankowości. Wojnę oczywiście wygraną – pisałem o tym przed miesiącem.

Dzisiejszy FED

Panika roku 1907 odcisnęła tak znaczne piętno na świecie finansowym, że pierwszym celem FED było takie zorganizowanie obiegu pieniądza, aby w przypadku przesilenia można było nim racjonalnie gospodarować. Niestety – system, który w przypadku kryzysu stricte bankowego okazałby się z pewnością idealnym zabezpieczeniem – nie zapewniał dostatecznej przejrzystości coraz większym spekulacjom giełdowym. Nie kontrolował amerykańskiej giełdy, ani kapitału, który przekraczał granice. To między innymi dlatego tak trudno było przezwyciężyć kryzys, który miał nadejść 15 lat od powstania FED — w słynnym roku 1929.

Potem były innego rodzaju przesilenia i krachy, które doprowadziły w efekcie do silnego uniezależnienia się Rezerwy Federalnej od rządu, Kongresu i Prezydenta. Dziś FED uznawany jest za niezależne ciało w amerykańskiej administracji (najistotniejszy z trzech federalnych finansowych organów regulacyjnonadzorczych). Jego misją jest wytyczanie takiej polityki pieniężnej, która zapewni pełne zatrudnienie, stabilność cen oraz umiarkowany poziom długookresowej stopy procentowej.

Autor: rkpior
skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz