| Karabiny SA80 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Karabiny SA80SA80 [Small Arms for 1980s] był projektem, w ramach którego miano wyposażyć brytyjską armię w nową główną broń piechoty. W skład systemu SA80 weszły dwa rodzaje karabinów: jeden jako podstawowy karabin szturmowy żołnierzy L85, drugi jako broń wsparcia bezpośredniego, czyli lekki karabin maszynowy L86.
Choć nazwa projektu SA80 sugerowałaby, że dotyczył lat osiemdziesiątych, to jednak korzenie karabinów z tej serii tkwią jeszcze w późnych latach sześćdziesiątych. Właśnie wtedy Brytyjczycy doszli do wniosku, że muszą stworzyć własny karabin szturmowy mający się stać podstawową bronią brytyjskich sił zbrojnych. Do tej pory używano bowiem sędziwych już karabinów L1A1 SLR (będących odmianą belgijskich FN FAL), które nie spełniały już wymagań współczesnego pola walki. Istotnym elementem przy powstawaniu nowej broni był spór o standaryzację amunicji, jaki zapoczątkowano wśród państw NATO w 1977 r. Brytyjczycy, używający dotychczas amunicji 7,62 x 51 mm, wykorzystując przykład płynący od innych krajów członkowskich (zwłaszcza Stanów Zjednoczonych, którzy w swym M16 zdecydowali się zastosować amunicję 5,56 x 45 mm) zmuszeni zostali do zastosowania w swych broniach nabojów o mniejszym kalibrze. Zdecydowano jednak, że zamiast wykorzystywać już istniejący rodzaj amunicji opracują całkowicie nowy. Tak w fabryce Royal Small Arms Factory w Enfield narodził się nabój 4,85 x 49 mm, a wraz z nim prototypowy XL65, zwany także SA80. XL65 stanowił jakby połączenie dwóch innych eksperymentalnych broni – z wyglądu przypominał brytyjskiego Enfielda EM-2, lecz w znacznej mierze bazował na podzespołach amerykańskiego AR-18. Kiedy spory w łonie NATO nad amunicją dobiegły końca, za standard przyjęto belgijskie naboje 5,56 x 45 mm z pociskiem SS109. Fabryce z Enfield nie pozostała nic innego jak dostosować się do wytycznych, wobec czego przebudowano swój karabin tak (a właściwie magazynek), aby był kompatybilny ze standardową NATO-wską amunicją pośrednią. „Nową” broń przemianowano na XL70, lecz już w 1985 r., w ramach projektu SA80, zdecydowano się na nazwę L85A1 oraz L86A1 (opierająca na L85 odmiana ręcznego karabinu lekkiego wsparcia).
L85 był wprowadzany na masową skalę do armii od października 1985 r. Specyficzna konstrukcja oraz długi czas prac nad jego stworzeniem miały zapewnić ogromny sukces broni. Jej dość futurystyczny wygląd jest wynikiem zbudowania karabinu w technologii bullpup, co oznacza, że magazynek znajduje się za mechanizmem spustowym, a komora zamkowa pełni jednocześnie funkcję kolby. Układ taki zapewnia zwiększenie celności na dłuższych dystansach i zmniejszenie odrzutu przy jednocześnie mniejszych rozmiarach całej konstrukcji, w porównaniu do typowych broni. Dodatkowo każdy egzemplarz był wyposażony w łatwy do demontażu SUSAT – 4x celownik optyczny, umożliwiający także skuteczne mierzenie przy ograniczonej widoczności, dzięki zastosowaniu „świecącego” punktu na środku celownika. Wystrzał opierał się na zasadzie odprowadzania gazów, a sama broń była zasilana z metalowego 30-nabojowego magazynka na amunicję taką samą jak w M16. Skuteczny zasięg wynosił ok. 400 m, choć doświadczeni żołnierze mogli strzelać celnie nawet do 500 m w trybie pojedynczego wystrzału. L85 był również często wyposażany w bagnet, co było rozwiązaniem rzadko już stosowanym, choć mający swoje niezaprzeczalne zalety. L86 (inaczej LSW – lekka broń wsparcia) był nadto wyposażana w dłuższą lufę, dwójnóg i mechaniczne przyrządy celownicze. Modyfikacje te sprawiły, że L86 faktycznie jest bardzo celnym ręcznym karabinem maszynowym nawet przy większych dystansach.
Niestety w praktyce wszystkie powyższe zalety zostały zagłuszone przez dużą falę krytyki ze strony żołnierzy, którym przyszło się posługiwać bronią systemu SA80. Bardzo duża zawodność, ciągłe rozregulowywanie się przyrządów celowniczych, zacinanie się, łatwo odkształcające się magazynki, duży ciężar itd. dawały szybko o sobie znać. Najgorsze jednak przyszło wraz z udziałem brytyjskich żołnierzy w operacji Pustynna Burza. Wówczas zawodność broni spotęgował jeszcze niesprzyjający klimat oraz wszędobylski kurz. Popularność zyskało wtedy powiedzenie: „SA80 jest zabójczą bronią, zwłaszcza dla osób, które chcą z niej strzelić”. W większości problemy wynikały ze złego obsługiwania się nią przez żołnierzy (zbyt mało czasu poświęcano na konserwację karabinu), niemniej Brytyjczycy z utęsknieniem patrzyli choćby na broń Amerykanów. Poza zawodnością krytykowano także zbyt małą siłę ognia spowodowaną brakiem wbudowanego granatnika (takiego jak M203 w M16), a także zbyt małą pojemność magazynka w przypadku L86 (zaledwie 30 naboi, podczas gdy karabiny wsparcia sojuszników zasilane były z kilkusetnabojowych taśm). Na ulepszenie L85A1 przyszło czekać brytyjskim żołnierzom aż do 1997 r., kiedy to zdecydowano się zmodyfikować już posiadaną broń na L85A2. W latach 2000-2002 firma Heckler&Koch przerobiła ok. 200 tys. karabinów z 320 tys. wyprodukowanych (modyfikacja kosztowała 400 funtów za każdy egzemplarz!) Resztę pozostawiono w głównej mierze jako broń szkoleniową. W L85A2 wymieniono mnóstwo wadliwych podzespołów (jak choćby nieszczęsny magazynek) i znacznie zwiększono jej niezawodność. Szczegółowe testy porównawcze nowej odmiany L85 z G36E, M16, AK-101, FAMAS G2 wykazały, że jest najlepsza, jeśli chodzi o celność, prędkość przeładowania oraz użyteczność na obszarze miejskim i w pomieszczeniach. W dalszym ciągu jednak użytkownicy narzekali na jej zawodność (tym razem w warunkach walk w Afganistanie), trudność w czyszczeniu, stanowczo zbyt duży ciężar. Nowością było za to przystosowanie wersji A2 do zamontowania 40mm granatnika. Jeśli natomiast chodzi o L86 to jedynym rozsądnym rozwiązaniem stało się wyposażenie brytyjskich żołnierzy wsparcia w zupełnie inną broń zasilaną taśmowo – FN Minimi.
Poza L85 i L86 obecnie w skład systemu SA80 wchodzą jeszcze dwie odmiany tego karabinu:
SA80 to ciekawy i odważny projekt. Dzięki niemu stworzono cztery zróżnicowane wersje wspaniałego karabinu. Jego główny reprezentant – L85A2 – jest wyśmienitym karabinem szturmowym, zabójczym i nowoczesnym. Niemniej z racji swojej zawodności w trudnych warunkach bojowych, a także ogromnych kosztów jakich wymagał cały projekt zanim osiągnięto w pełni funkcjonalny egzemplarz broni nie można zaliczyć go do panteonu karabinów doskonałych (takich jak Kałasznikow czy M-16 w różnych wersjach). Zauważyli to także sami Brytyjczycy, którzy ustalili wstępny termin wycofywania L85 ze służby do roku 2015.
Autor: 2711
|
| | ||||||||||||||||||||||||||||
