Pakt trzech mocarstw
Układ był kontynuacją i rozszerzeniem postanowień paktu o Osi Berlin-Rzym, podpisanego w 1936 r. i układu niemiecko-japońskiego (tzw. pakt antykominternowski) z tego samego roku. Wzmacniał jednocześnie w znaczący sposób współpracę Niemiec i Japonii, zdecydowanie nadwątloną po zawarciu przez Niemcy i ZSRR układu Ribbentrop-Mołotow w 1939 r.
SYTUACJA ZSRR
Józef Stalin miał prawo czuć się zagrożony nowym układem. Przebywający w Berlinie w dniach 12 i 13 XI 1940 r. przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR, ludowy komisarz spraw zagranicznych, Wiaczesław Mołotow, w poufnej rozmowie z Adolfem Hitlerem i ministrem spraw zagranicznych III Rzeszy, Joachimem von Ribbentropem, został zapewniony, że pakt skierowany jest przeciwko USA. Mołotow przybył do Berlina na zaproszenie rządu III Rzeszy w celu ostatecznego wyjaśnienia stanu stosunków dwustronnych. Hitler przedstawił mu propozycję podziału Imperium Brytyjskiego - w radzieckiej strefie wpływów miałyby znaleźć się brytyjskie kolonie w Indiach i Iranie. Mołotow był jednak sceptycznie nastawiony do niemieckiej propozycji. W czasie rozmów wyraźnie stwierdził, że reprezentowane przez niego państwo zainteresowane jest znacznie bardziej obszarami we wschodniej i południowej Europie niż ekspansją w Azji i na Bliskim Wschodzie. Mołotow wyraził życzenie aneksji Finlandii i południowej Bukowiny (należącej do Rumunii). Dodał też, że ZSRR jest zainteresowany sojuszem z Bułgarią, chce baz wojskowych w rejonie Dardaneli i nad Bosforem. Wyraził także ogólne zainteresowanie ZSRR Grecją, Jugosławią, Węgrami i Rumunią. Zarówno Hitler, jak i Joachim von Ribbentrop podkreślili jednak, że Rumunia i Finlandia mają duże znaczenie dla planów Niemiec.
Rozmowy nie dały praktycznie żadnego rezultatu, a konflikt interesów ZSRR i Niemiec właściwie nawet się pogłębił. 14 XI Mołotow odleciał z Berlina, odnosząc wrażenie, że w trakcie negocjacji ZSRR nie był uważany za równorzędnego partnera. Mimo to Stalin gotowy był do pewnych ustępstw. 25 XI do Berlina trafiły minimalne warunki, pod jakimi dyktator ZSRR przystąpiłby do paktu trzech. Stalin żądał uznania Finlandii i Bułgarii jako strefy interesów radzieckich, chciał też baz na terytorium tureckim. Oferta strony radzieckiej nie doczekała się niemieckiej odpowiedzi - Fűhrer doszedł do wniosku, że próba wciągnięcia ZSRR do wojny przeciwko Wielkiej Brytanii nie powiedzie się, nakazał też zintensyfikować przygotowania do napaści na Związek Radziecki (dyrektywa nr 21 z 18 XII 1940 r.).
Pytanie, czy oferta Hitlera była prawdziwa, czy też była jedynie blefem mającym uśpić czujność Stalina, pozostaje bez odpowiedzi, wydaje się jednak, że nawet w przypadku przystąpienia ZSRR do paktu trzech, Hitler prędzej czy później zaatakowałby ZSRR, jego pokonanie było bowiem jego właściwym i najważniejszym celem.
PRZYSTĄPIENIE INNYCH PAŃSTW
DO PAKTU TRZECH
W trakcie spotkania na przełęczy Brenner, do jakiego doszło 4 X 1940 r., Hitler rozmawiał z Mussolinim na temat przyłączenia do paktu trzech frankistowskiej Hiszpanii. Przedstawił duce swoją wizję układu obejmującego także Francję Vichy. Rozmowa na ten temat była konieczna, ponieważ przystąpienie tych dwóch państw do sojuszu oznaczałoby konieczność rezygnacji Włoch z ambicji kontrolowania niektórych terytoriów w Afryce Północnej.
23 X Hitler spotkał się z hiszpańskim dyktatorem, gen. Francisco Franco, w Hendaye. W trakcie rozmów poruszono sprawę przystąpienia Hiszpanii do paktu trzech, jednak Franco wyrażał się jedynie ogólnikowo, unikając jednoznacznych deklaracji. Odmówił także przystąpienia do wojny po stronie Niemiec w styczniu następnego roku, argumentując, że armia hiszpańska nie jest dostatecznie uzbrojona. Po zakończeniu spotkania Hitler powiedział, że prędzej da sobie wyrwać kilka zębów, niż po raz kolejny będzie rozmawiał z Franco.
W październiku Hitler spotkał się w Montoire z przedstawicielem rządu Vichy, Pierreem Lavalem. Rozmawiał z nim o możliwych kierunkach polityki niemieckiej - porozumieniu niemiecko-francuskim, skierowanym przeciwko Wielkiej Brytanii lub o dogadaniu się z Wielką Brytanią kosztem Francji. 24 dnia tego samego miesiąca przywódca III Rzeszy po raz kolejny był w Montoire - tym razem rozmawiał bezpośrednio z przywódcą Francji, marsz. Philippeem Petainem, domagając się od niego udziału wojsk francuskich i francuskiej floty w działaniach skierowanych przeciwko Wielkiej Brytanii. Petain w odpowiedzi poruszył kwestię francuskich jeńców wojennych pozostających w niewoli niemieckiej i poinformował Hitlera o obciążeniach Francji związanych z przegraną kampanią.
Więcej sukcesów przywódca III Rzeszy zanotował na południu Europy. Jako pierwsze do paktu trzech przystąpiły Węgry - miało to miejsce 20 XI 1940 r. Przebywający z wizytą w Berlinie conducator Rumunii, gen. Ion Antonescu, podpisał układ trzech mocarstw 23 XI. Dzień później do paktu przyłączyła się Słowacja, l III 1941 r. do sojuszu przystąpiła Bułgaria, a 25 III 1941 r. Jugosławia.
ZNACZENIE PAKTU
Pakt trzech mocarstw miał głównie znaczenie propagandowe, gdyż mimo oficjalnych deklaracji współpracy, interesy trzech układających się państw były rozbieżne. Niemcy przygotowywali już wojnę z ZSRR, podczas gdy Japonia chciała trwałego odprężenia w stosunkach z ZSRR ze względu na konfrontację ze Stanami Zjednoczonymi, która była nie do uniknięcia w przypadku kontynuowania japońskiej polityki w Azji Wschodniej. Co więcej, pakt nie spełnił swojego podstawowego zadania - Stany Zjednoczone nie dały się zastraszyć, ponieważ prezydent Franklin Delano Roosevelt był coraz bardziej przekonany, że USA i tak będą zmuszone walczyć z dwoma przeciwnikami - Niemcami w Europie i Japonią w Azji.
Autor: Zyx2
SYTUACJA ZSRR
Józef Stalin miał prawo czuć się zagrożony nowym układem. Przebywający w Berlinie w dniach 12 i 13 XI 1940 r. przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRR, ludowy komisarz spraw zagranicznych, Wiaczesław Mołotow, w poufnej rozmowie z Adolfem Hitlerem i ministrem spraw zagranicznych III Rzeszy, Joachimem von Ribbentropem, został zapewniony, że pakt skierowany jest przeciwko USA. Mołotow przybył do Berlina na zaproszenie rządu III Rzeszy w celu ostatecznego wyjaśnienia stanu stosunków dwustronnych. Hitler przedstawił mu propozycję podziału Imperium Brytyjskiego - w radzieckiej strefie wpływów miałyby znaleźć się brytyjskie kolonie w Indiach i Iranie. Mołotow był jednak sceptycznie nastawiony do niemieckiej propozycji. W czasie rozmów wyraźnie stwierdził, że reprezentowane przez niego państwo zainteresowane jest znacznie bardziej obszarami we wschodniej i południowej Europie niż ekspansją w Azji i na Bliskim Wschodzie. Mołotow wyraził życzenie aneksji Finlandii i południowej Bukowiny (należącej do Rumunii). Dodał też, że ZSRR jest zainteresowany sojuszem z Bułgarią, chce baz wojskowych w rejonie Dardaneli i nad Bosforem. Wyraził także ogólne zainteresowanie ZSRR Grecją, Jugosławią, Węgrami i Rumunią. Zarówno Hitler, jak i Joachim von Ribbentrop podkreślili jednak, że Rumunia i Finlandia mają duże znaczenie dla planów Niemiec.
Rozmowy nie dały praktycznie żadnego rezultatu, a konflikt interesów ZSRR i Niemiec właściwie nawet się pogłębił. 14 XI Mołotow odleciał z Berlina, odnosząc wrażenie, że w trakcie negocjacji ZSRR nie był uważany za równorzędnego partnera. Mimo to Stalin gotowy był do pewnych ustępstw. 25 XI do Berlina trafiły minimalne warunki, pod jakimi dyktator ZSRR przystąpiłby do paktu trzech. Stalin żądał uznania Finlandii i Bułgarii jako strefy interesów radzieckich, chciał też baz na terytorium tureckim. Oferta strony radzieckiej nie doczekała się niemieckiej odpowiedzi - Fűhrer doszedł do wniosku, że próba wciągnięcia ZSRR do wojny przeciwko Wielkiej Brytanii nie powiedzie się, nakazał też zintensyfikować przygotowania do napaści na Związek Radziecki (dyrektywa nr 21 z 18 XII 1940 r.).
Pytanie, czy oferta Hitlera była prawdziwa, czy też była jedynie blefem mającym uśpić czujność Stalina, pozostaje bez odpowiedzi, wydaje się jednak, że nawet w przypadku przystąpienia ZSRR do paktu trzech, Hitler prędzej czy później zaatakowałby ZSRR, jego pokonanie było bowiem jego właściwym i najważniejszym celem.
PRZYSTĄPIENIE INNYCH PAŃSTW
W trakcie spotkania na przełęczy Brenner, do jakiego doszło 4 X 1940 r., Hitler rozmawiał z Mussolinim na temat przyłączenia do paktu trzech frankistowskiej Hiszpanii. Przedstawił duce swoją wizję układu obejmującego także Francję Vichy. Rozmowa na ten temat była konieczna, ponieważ przystąpienie tych dwóch państw do sojuszu oznaczałoby konieczność rezygnacji Włoch z ambicji kontrolowania niektórych terytoriów w Afryce Północnej.
23 X Hitler spotkał się z hiszpańskim dyktatorem, gen. Francisco Franco, w Hendaye. W trakcie rozmów poruszono sprawę przystąpienia Hiszpanii do paktu trzech, jednak Franco wyrażał się jedynie ogólnikowo, unikając jednoznacznych deklaracji. Odmówił także przystąpienia do wojny po stronie Niemiec w styczniu następnego roku, argumentując, że armia hiszpańska nie jest dostatecznie uzbrojona. Po zakończeniu spotkania Hitler powiedział, że prędzej da sobie wyrwać kilka zębów, niż po raz kolejny będzie rozmawiał z Franco.
W październiku Hitler spotkał się w Montoire z przedstawicielem rządu Vichy, Pierreem Lavalem. Rozmawiał z nim o możliwych kierunkach polityki niemieckiej - porozumieniu niemiecko-francuskim, skierowanym przeciwko Wielkiej Brytanii lub o dogadaniu się z Wielką Brytanią kosztem Francji. 24 dnia tego samego miesiąca przywódca III Rzeszy po raz kolejny był w Montoire - tym razem rozmawiał bezpośrednio z przywódcą Francji, marsz. Philippeem Petainem, domagając się od niego udziału wojsk francuskich i francuskiej floty w działaniach skierowanych przeciwko Wielkiej Brytanii. Petain w odpowiedzi poruszył kwestię francuskich jeńców wojennych pozostających w niewoli niemieckiej i poinformował Hitlera o obciążeniach Francji związanych z przegraną kampanią.
Więcej sukcesów przywódca III Rzeszy zanotował na południu Europy. Jako pierwsze do paktu trzech przystąpiły Węgry - miało to miejsce 20 XI 1940 r. Przebywający z wizytą w Berlinie conducator Rumunii, gen. Ion Antonescu, podpisał układ trzech mocarstw 23 XI. Dzień później do paktu przyłączyła się Słowacja, l III 1941 r. do sojuszu przystąpiła Bułgaria, a 25 III 1941 r. Jugosławia.
ZNACZENIE PAKTU
Pakt trzech mocarstw miał głównie znaczenie propagandowe, gdyż mimo oficjalnych deklaracji współpracy, interesy trzech układających się państw były rozbieżne. Niemcy przygotowywali już wojnę z ZSRR, podczas gdy Japonia chciała trwałego odprężenia w stosunkach z ZSRR ze względu na konfrontację ze Stanami Zjednoczonymi, która była nie do uniknięcia w przypadku kontynuowania japońskiej polityki w Azji Wschodniej. Co więcej, pakt nie spełnił swojego podstawowego zadania - Stany Zjednoczone nie dały się zastraszyć, ponieważ prezydent Franklin Delano Roosevelt był coraz bardziej przekonany, że USA i tak będą zmuszone walczyć z dwoma przeciwnikami - Niemcami w Europie i Japonią w Azji.
Autor: Zyx2
