Europa po I wojnie światowej
Podpisane 11 XI 1918 r. w lasku pod Compiegne zawieszenie brom zakończyło działania I wojny światowej. Nad układem pokojowym obradowała konferencja paryska (1919–1920 r.), na którą nie dopuszczono państw pokonanych i Rosji Radzieckiej. Z Niemcami traktat pokojowy podpisano w Wersalu (28 VI 1919 r.), z Austrią w Saint–Germain–en–Laye (10 IX 1919 r.), z Bułgarią w Neuilly (27 XI 1919 r.), z Turcją w Sevres (10 VIII 1920 r.) i z Węgrami w Trianon (4 VI 1920 r.). Największy wpływ na obrady konferencji wywarła „wielka trojka": premier Wielkiej Brytanii David Lloyd George, premier Francji Georges Clemenceau i prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Th. Wilson.
Republika Weimarska
Na początku XI 1918 r. w przegrywających wojnę Niemczech wybuchła rewolucja. 9 XI 1918 r. abdykował cesarz Wilhelm II, a premierem został socjaldemokrata Friedrich Ebert. Dwa dni później nowy rząd musiał podpisać zawieszenie broni. Nowa republika, zwana weimarską gdyż jej konstytucję uchwalono 31 VII 1919 r. w Weimarze, od początku była obiektem ataków skrajnej lewicy, zarzucającej socjaldemokratom zdradę interesów robotniczych, oraz skrajnej prawicy, obwiniającej jej władze o klęskę wojenną. W latach 1923–1929 ministrem spraw zagranicznych był Gustav Stresemann, najwybitniejszy polityk Republiki Weimarskiej, przywódca prawicowo–liberalnej Niemieckiej Partii Ludowej.
Polityka państw zachodnich
Zwycięskie państwa po zakończeniu wojny dość szybko zrezygnowały ze wspólnego stanowiska wobec pokonanych Niemiec. Wielkiej Brytanii w zasadzie nigdy nie zależało na ich całkowitym wyeliminowaniu z areny polityki europejskiej. Londyn, którego głównym celem było zachowanie przewagi na morzach, nie obawiał się Niemiec nie posiadających floty ani kolonii. Politycy brytyjscy za to z niechęcią obserwowali wzrastającą potęgę swego sprzymierzeńca – Francji. Zaskakująco szybka była natomiast zmiana postawy Francji. Pojednawczy kurs w stosunku do Niemiec objawił się zwłaszcza na konferencji w szwajcarskim Locarno w X 1925r., gdzie podpisano tak zwany pakt reński, w którym Belgia, Francja i Niemcy zapewniały się wzajemnie o respektowaniu granic, gwarantami zaś umowy były Wielka Brytania i Włochy. Francja dystansowała się od gwarantowania granic swoich wschodnich sojuszników – Polski i Czechosłowacji, które podpisały z Niemcami jedynie układy o pokojowym regulowaniu sporów. Postanowienia z Locarno otwierały więc przed Berlinem możliwości rewizji ustaleń traktatu wersalskiego w tej części Europy.
Wzrost znaczenia Niemiec
Sytuacja Niemiec uległa wówczas zmianie. Z państwa pokonanego awansowały na równoprawnego partnera zwycięzców. Po konferencji w Locarno Niemcy dopuszczały się licznych ataków na Polskę na forum Ligi Narodów, do której zostały przyjęte w 1926 r. Szerzyły propagandę antypolską i prowadziły przeciwko Polsce wojnę gospodarczą. Republika Weimarska osiągnęła w tym czasie pewną stabilność polityczną i gospodarczą oraz uznanie na arenie międzynarodowej.
W Europie Wschodniej
Po wojnie największe zmiany zaszły we wschodniej części Europy. W wyniku rozpadu cesarstw, które uprzednio władały w tej części kontynentu – Rosji, Niemiec i Austro–Węgier, powstało dziewięć niepodległych państw: Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry i Jugosławia.
Przejęcie władzy przez bolszewików w Rosji pociągnęło za sobą daleko idące konsekwencje dla całej Europy. Przewrót w Piotrogrodzie (7 XI 1917 r.) w zamyśle jego o
rganizatorów miał być początkiem nie tylko rewolucji rosyjskiej, ale i światowej. Według prognoz Lenina Polska miała stać się „czerwonym korytarzem” ułatwiającym eksport rewolucji na teren Niemiec i innych krajów. Bitwa warszawska w VIII 1920 r. i klęska Armii Czerwonej pokrzyżowały jednak ekspansjonistyczne plany bolszewików.
Początkowa izolacja Rosji Radzieckiej w polityce europejskiej zakończyła się w IV 1922 r. w Genui. Na zorganizowanej tam międzynarodowej konferencji gospodarczej radziecki komisarz spraw zagranicznych Georgij Cziczerin podjął tajne rokowania z niemieckim ministrem spraw zagranicznych Walterem Rathenau. W ich następstwie oba państwa zawarły w pobliskim miasteczku Rapallo traktat o nieagresji, anulowaniu reparacji, wymianie handlowej i tajnej współpracy między Reichswehrą i Armią Czerwoną.
W wyniku tej współpracy w 1926 r. Reichswehra stworzyła w Lipiecku nad Karną pod Kazaniem, przy współpracy z armią ZSRR, tajny ośrodek szkoleniowy. Ćwiczono tam wykorzystywanie broni chemicznej, wozów bojowych i samolotów. Dzięki temu możliwe stało się przygotowanie kadry oficerskiej dla wojsk pancernych i lotnictwa. Wkład Armii Czerwonej był znaczący – nie tylko udostępniła rozległy poligon, ale dostarczyła także część wykorzystywanych w trakcie ćwiczeń czołgów. W zamian za to radzieccy oficerowie dziesiątkami kształcili się na specjalnych kursach sztabowych, prowadzonych w ośrodkach szkoleniowych Reichswehry.
Na Bałkanach
Zasadnicze przemiany objęły też niespokojny Półwysep Bałkański (zamach w Sarajewie 28 VI 1914 r. na następcę tronu Austro–Węgier arcyksięcia Franciszka Ferdynanda sprowokował wybuch wojny), l XII 1918 r. proklamowano w Belgradzie Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (z serbską dynastią Karadziordziewiczów na tronie), co urzeczywistniało romantyczną ideę zjednoczenia Słowian Południowych. Tworzące nowe państwo narody miały odmienną przeszłość, kulturę i języki. Różnił je też poziom rozwoju gospodarczego. Konflikt między dwoma największymi narodami: Serbami i Chorwatami destabilizował sytuację w państwie i uniemożliwił kontynuację rządów parlamentarnych. Na początku 1929 r. król Aleksander I objął rządy autorytarne i zmienił nazwę państwa na Królestwo Jugosławii. Wszystkie państwa bałkańskie były skłócone między sobą o granice, co spowodowało brak stabilizacji w tym regionie Europy.
Wielki Kryzys
Czwartek, 24 X 1929 r. i następny dzień, znany pod nazwą „czarnego piątku” na trwałe zapisały się w historii świata. Katastrofalny krach na nowojorskiej giełdzie gwałtownie i bez uprzedzenia przerwał trwający od sześciu lat okres dobrej koniunktury gospodarczej. Kryzys rozprzestrzeniał się na cały świat, a mocno uprzemysłowione kraje Europy Zachodniej, zadłużone w USA, jak i same Stany Zjednoczone zalała fala bezrobocia. Katastrofa gospodarcza najsilniej uderzyła w Niemcy – wkrótce liczba bezrobotnych wzrosła tam do sześciu milionów. To właśnie oni byli najbardziej podatni na nacjonalistyczne hasła przywódców niemieckiej partii faszystowskiej – obiecywano im pracę i płace. Jednym z dalekosiężnych skutków Wielkiego Kryzysu było wejście Niemiec i Hiszpanii do obozu państw faszystowskich. Większość krajów Europy Wschodniej ograniczała prawa obywatelskie – od Estonii na północy do Grecji na południu. Ostoją prawdziwej demokracji pozostała w tym rejonie jedynie Czechosłowacja. Kraje demokratyczne były w zdecydowanej mniejszości, a przewagę zdobyły państwa z ustrojem faszystowskim lub ograniczającym prawa własnych obywateli.
Autor: Zyx2
Republika Weimarska
Na początku XI 1918 r. w przegrywających wojnę Niemczech wybuchła rewolucja. 9 XI 1918 r. abdykował cesarz Wilhelm II, a premierem został socjaldemokrata Friedrich Ebert. Dwa dni później nowy rząd musiał podpisać zawieszenie broni. Nowa republika, zwana weimarską gdyż jej konstytucję uchwalono 31 VII 1919 r. w Weimarze, od początku była obiektem ataków skrajnej lewicy, zarzucającej socjaldemokratom zdradę interesów robotniczych, oraz skrajnej prawicy, obwiniającej jej władze o klęskę wojenną. W latach 1923–1929 ministrem spraw zagranicznych był Gustav Stresemann, najwybitniejszy polityk Republiki Weimarskiej, przywódca prawicowo–liberalnej Niemieckiej Partii Ludowej.
Polityka państw zachodnich
Zwycięskie państwa po zakończeniu wojny dość szybko zrezygnowały ze wspólnego stanowiska wobec pokonanych Niemiec. Wielkiej Brytanii w zasadzie nigdy nie zależało na ich całkowitym wyeliminowaniu z areny polityki europejskiej. Londyn, którego głównym celem było zachowanie przewagi na morzach, nie obawiał się Niemiec nie posiadających floty ani kolonii. Politycy brytyjscy za to z niechęcią obserwowali wzrastającą potęgę swego sprzymierzeńca – Francji. Zaskakująco szybka była natomiast zmiana postawy Francji. Pojednawczy kurs w stosunku do Niemiec objawił się zwłaszcza na konferencji w szwajcarskim Locarno w X 1925r., gdzie podpisano tak zwany pakt reński, w którym Belgia, Francja i Niemcy zapewniały się wzajemnie o respektowaniu granic, gwarantami zaś umowy były Wielka Brytania i Włochy. Francja dystansowała się od gwarantowania granic swoich wschodnich sojuszników – Polski i Czechosłowacji, które podpisały z Niemcami jedynie układy o pokojowym regulowaniu sporów. Postanowienia z Locarno otwierały więc przed Berlinem możliwości rewizji ustaleń traktatu wersalskiego w tej części Europy.
Wzrost znaczenia Niemiec
Sytuacja Niemiec uległa wówczas zmianie. Z państwa pokonanego awansowały na równoprawnego partnera zwycięzców. Po konferencji w Locarno Niemcy dopuszczały się licznych ataków na Polskę na forum Ligi Narodów, do której zostały przyjęte w 1926 r. Szerzyły propagandę antypolską i prowadziły przeciwko Polsce wojnę gospodarczą. Republika Weimarska osiągnęła w tym czasie pewną stabilność polityczną i gospodarczą oraz uznanie na arenie międzynarodowej.
W Europie Wschodniej
Po wojnie największe zmiany zaszły we wschodniej części Europy. W wyniku rozpadu cesarstw, które uprzednio władały w tej części kontynentu – Rosji, Niemiec i Austro–Węgier, powstało dziewięć niepodległych państw: Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry i Jugosławia.
Przejęcie władzy przez bolszewików w Rosji pociągnęło za sobą daleko idące konsekwencje dla całej Europy. Przewrót w Piotrogrodzie (7 XI 1917 r.) w zamyśle jego o
Początkowa izolacja Rosji Radzieckiej w polityce europejskiej zakończyła się w IV 1922 r. w Genui. Na zorganizowanej tam międzynarodowej konferencji gospodarczej radziecki komisarz spraw zagranicznych Georgij Cziczerin podjął tajne rokowania z niemieckim ministrem spraw zagranicznych Walterem Rathenau. W ich następstwie oba państwa zawarły w pobliskim miasteczku Rapallo traktat o nieagresji, anulowaniu reparacji, wymianie handlowej i tajnej współpracy między Reichswehrą i Armią Czerwoną.
W wyniku tej współpracy w 1926 r. Reichswehra stworzyła w Lipiecku nad Karną pod Kazaniem, przy współpracy z armią ZSRR, tajny ośrodek szkoleniowy. Ćwiczono tam wykorzystywanie broni chemicznej, wozów bojowych i samolotów. Dzięki temu możliwe stało się przygotowanie kadry oficerskiej dla wojsk pancernych i lotnictwa. Wkład Armii Czerwonej był znaczący – nie tylko udostępniła rozległy poligon, ale dostarczyła także część wykorzystywanych w trakcie ćwiczeń czołgów. W zamian za to radzieccy oficerowie dziesiątkami kształcili się na specjalnych kursach sztabowych, prowadzonych w ośrodkach szkoleniowych Reichswehry.
Na Bałkanach
Zasadnicze przemiany objęły też niespokojny Półwysep Bałkański (zamach w Sarajewie 28 VI 1914 r. na następcę tronu Austro–Węgier arcyksięcia Franciszka Ferdynanda sprowokował wybuch wojny), l XII 1918 r. proklamowano w Belgradzie Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (z serbską dynastią Karadziordziewiczów na tronie), co urzeczywistniało romantyczną ideę zjednoczenia Słowian Południowych. Tworzące nowe państwo narody miały odmienną przeszłość, kulturę i języki. Różnił je też poziom rozwoju gospodarczego. Konflikt między dwoma największymi narodami: Serbami i Chorwatami destabilizował sytuację w państwie i uniemożliwił kontynuację rządów parlamentarnych. Na początku 1929 r. król Aleksander I objął rządy autorytarne i zmienił nazwę państwa na Królestwo Jugosławii. Wszystkie państwa bałkańskie były skłócone między sobą o granice, co spowodowało brak stabilizacji w tym regionie Europy.
Wielki Kryzys
Czwartek, 24 X 1929 r. i następny dzień, znany pod nazwą „czarnego piątku” na trwałe zapisały się w historii świata. Katastrofalny krach na nowojorskiej giełdzie gwałtownie i bez uprzedzenia przerwał trwający od sześciu lat okres dobrej koniunktury gospodarczej. Kryzys rozprzestrzeniał się na cały świat, a mocno uprzemysłowione kraje Europy Zachodniej, zadłużone w USA, jak i same Stany Zjednoczone zalała fala bezrobocia. Katastrofa gospodarcza najsilniej uderzyła w Niemcy – wkrótce liczba bezrobotnych wzrosła tam do sześciu milionów. To właśnie oni byli najbardziej podatni na nacjonalistyczne hasła przywódców niemieckiej partii faszystowskiej – obiecywano im pracę i płace. Jednym z dalekosiężnych skutków Wielkiego Kryzysu było wejście Niemiec i Hiszpanii do obozu państw faszystowskich. Większość krajów Europy Wschodniej ograniczała prawa obywatelskie – od Estonii na północy do Grecji na południu. Ostoją prawdziwej demokracji pozostała w tym rejonie jedynie Czechosłowacja. Kraje demokratyczne były w zdecydowanej mniejszości, a przewagę zdobyły państwa z ustrojem faszystowskim lub ograniczającym prawa własnych obywateli.
Autor: Zyx2
