Rzymski domus

Kolejna część od atrium oddzielona była rozsuwanymi drzwiami, usytuowanymi z drugiej strony tablinum. Tym przejściem wychodziło się do otoczonej murem przestrzeni - ogrodu (hortus). Stanowił on już przestrzeń część prywatną, odgrodzoną od ulicy murem lub gęstym trzcinowym płotem, do której zapraszano tylko najbliższych przyjaciół.

Resztę domostwa stanowiły już pomieszczenia przeznaczone tylko dla prywatnego użytku członków rodziny. Mowa tu o kuchni, toaletach, sypialniach (cubicula) czy magazynach. Małe, niewygodne i skąpo dekorowane, znacznie różniły się charakterem od reprezentacyjnej części domusu13. Luksus należał tu do wyjątków. Sypialnie były niewielkie, a na ich umeblowanie składało się zazwyczaj łóżko i kilka krzeseł. Szafy i komody były wielu Rzymianom obce14. Kuchnia (culina) umieszczana była najczęściej za ścianą, stanowiącą fasadę domu lub za ścianą biegnącą wzdłuż jednej z bocznych uliczek. W niektórych dużych domach kuchnia znajdowała się w piwnicy, wraz ze spiżarnią i studnią. Tuż obok znajdowała się łazienka, na którą składał się najczęściej ustęp. Kąpiel stanowiła czynność publiczną, odbywającą się w miejskich termach15. Nic dziwnego, że Rzymianie żyjący w okresie wczesnej republiki nie odczuwali potrzeby posiadania dużych łazienek.

W tradycyjnym domu obok tablinum znajdowała się jadalnia (triclinum), czyli "pokój z trzema tapczanami/łożami/leżankami". Nazwa wzięła się stąd, że w pomieszczeniu znajdowały się, rozstawione wokół stołu, wspomniane tapczany, na których goście spożywali posiłki w pozycji półleżącej16. Ponieważ w triclinum posiłki mogły odbywać się zarówno w gronie rodziny, jak i być organizowane w formie przyjęć, na które gospodarz zapraszał osoby „z zewnątrz”, jadalnia mogła znajdować się w obu częściach domu. Nieraz w domu znajdowały się dwie jadalnie, jedna służąca rodzinie i jedna przeznaczona do przyjmowania gości. Możliwe, że tablinum początkowo stanowiło właśnie taką „publiczną” jadalnię.

Republika od II w. p.n.e. (okres hellenistyczny)

W II w. p.n.e. zmiany w architekturze mieszkalnej prowadzą od podstawowych wygód w kierunku luksusu17. Wśród najbogatszych obywateli rozpowszechniła się moda na coraz większe i luksusowe domostwa. W architekturze domów prywatnych dostrzegamy wpływy greckie, co zaowocowało powstaniem domu hellenistyczno-rzymskiego (tzw. italskiego domu perystylowego lub atrialno- perystylowego). Jego rozwój architektoniczny przebiega w dalszym stopniu osiowo. Dom staje się jednak znacznie obszern
iejszy, dzięki zastąpieniu horti, peristilum (dziedziniec; z greckiego peri - „wokół” i stylos- „kolumna”). Był to obszerny ogród o helleńskim pochodzeniu, do którego przechodziło się poprzez tablinum lub wąski korytarz (fauces). Otaczał go portyk z kolumnami, ozdobiony fontannami i posągami. Dopływało stąd światło do pozostałych pomieszczeń. W takich ogrodach sadzono rośliny ozdobne oraz drzewka owocowe. W domach na peryferiach, gdzie do domostw należały większe obszary ziemi, uprawiano winogrona, warzywa lub inne produkty przeznaczone na sprzedaż lub potrzeby własne. Peristilum oraz otaczające go pokoje (letnie triclinia oraz inne pomieszczenia rodzinne lub gospodarcze) stało się drugim ośrodkiem życia domu. Atrium pełniło odtąd funkcje reprezentacyjne18. Ponieważ wiele zamożnych domów zostało podłączonych do akweduktów, impluvium najczęściej przekształcało się w kwietnik.

Innym elementem wprowadzonym z architektury greckiej do rzymskiej była exedra (eksedra distila), dwukolumnowa sala apsydowa, wychodząca na perystyl, przeznaczona do przyjmowania gości i prowadzenia rozmów. Była ona kalką greckich palestr, gdzie filozofowie nauczali młodzież (ephebeion)19. Czasami ten dodatkowy pokój nazywano również oecus. Dom perystylowy często posiadał piętro. Nie ma pewności do czego służyły znajdujące się tam pomieszczenia. Czasami na górę wchodziło się z ulicy i wtedy prawdopodobnie mieściły się tam mieszkania do wynajęcia. Inne domy miały schody wewnątrz domu. Wtedy górne pomieszczenia mogły służyć jako sypialnie albo "rupieciarnie".

Na początku I w. p.n.e. zaczęto ogrzewać pomieszczenia systemem hypocaustum. Polegał on na budowaniu pod warstwą fundamentową drugiej podłogi, wspartej na szeregu słupków z cegły. Przez dość szeroki otwór połączony z zewnętrznym kotłem, wprowadzono do stworzonej przestrzeni gorące powietrze, które ogrzewało pomieszczenie znajdujące się nad podłogą. Z czasem zaczęto umieszczać w ścianach prostokątne rury ogrzewające ściany. Ujście dymu stanowiły specjalne, wystające z dachu rury.

Pompeje – ideał a rzeczywistość

Pompeje, jako najlepiej zachowane miasto w Italii, często są wykorzystywane do mówienia o modelu życia w samym Rzymie20. Porównując jednak oba miasta, trzeba pamiętać, że Pompeje nie były częścią państwa rzymskiego aż do roku 80 p.n.e., kiedy zostały przez Rzym podbite i stały się jego kolonią21. Mimo to, już w III w. p.n.e. domy w tym mieście wykazują niesamowite podobieństwo do domostw rzymskich.

skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz