Archaiczna religia rzymska

Poznanie roli, jaką pełniła religia we wczesnym społeczeństwie rzymskim, to pierwszy i podstawowy problem będący kluczowym dla jej zrozumienia. Wierzenia kształtowały wczesnorzymskie życie polityczne, wpływały na społeczny i kulturowy rozwój. Współczesna archeologia dostarcza coraz więcej źródeł, które po odpowiedniej interpretacji, pozwalają na umiejscowienie archaicznej rzymskiej kultury w szerszym italskim kontekście. Warto zauważyć, iż proces rozwoju rzymskiego życia religijnego od czasów archaicznych do historycznych przebiegał na przestrzeni kilku wieków przez co zmiany nie następowały nagle i były efektem długotrwałych przekształceń, nierzadko trudno uchwytnych dla badaczy. Swoista rzymska elastyczność, która była tak pomocna w późniejszych podbojach i tworzeniu Imperium, na wcześniejszym etapie rozwoju umożliwiła Rzymianom włączanie do pierwotnego, archaicznego panteonu kolejnych bogów nie będących stricte „rzymskimi”. Wszystkie wyżej wymienione elementy ukazują obraz religii, która będąc amalgamatem, stała się jednym z podstawowych filarów rzymskiego stylu życia.
Wybrane bóstwa wielkiej wagi

W odróżnieniu od greckiej, rzymska religia nie wykształciła kompleksowej i pełnej kolorytu mitologii. Rzymianie opierają swoje wierzenia na praktycznym aspekcie istnienia mocarnych bytów, których zadaniem na ziemi jest przyjmowanie ofiar i strzeżenie ludzi od zła. Rzymska religia archaiczna skoncentrowana była wokół kilku głównych bogów. Najwyższym w boskiej sferze był Jupiter (Jowisz), bóg nieba i pogody. Jego imię jest etymologicznie powiązane z greckim odpowiednikiem – Zeusem, co wskazuje na pierwotny związek Rzymian z innymi indoeuropejskimi ludami. Wierzono, iż Jupiter, jako władca pogody, manifestuje swoje zadowolenie (lub też nie) poprzez zjawiska atmosferyczne, w szczególności burzę i związane z nią gromy. Jego supremację nad rzymską religią symbolizowała świątynia wznosząca się na kapitolińskim wzgórzu.

Janus był bogiem drzwi, przejść, wejść i wyjść. Imię to wywodzi się od łacińskiego słowa ire (iść) i jest prawdopodobnie powiązane z sanskrytowym yana, które oznacza ścieżkę prowadzącą dusze do właściwej siedziby. Często ilustrowany ikonograficznie przez przedstawienie boga z dwoma twarzami, co koresponduje z jego głównymi epitetami: otwierający i zamykający. W powiązaniu z tym faktem, Janus zazwyczaj jest wymieniany w oficjalnych modlitwach jako pierwszy (wraz z głównym bogiem – Jupiterem), co ma symbolizować otwarcie dostępu do innych bogów. Najsłynniejszą świątynią Janusa była niewielka podłużna struktura ulokowana na terenie w pobliżu rzymskiego Forum Romanum, pierwotnie funkcjonująca jako rodzaj przejścia, a następnie zamieniona w małą świątynie z drzwiami na każdym końcu, które zamykano w czasie pokoju i otwierano, gdy nastawała wojna.

W religii ludów Italskich (a więc również i w rzymskiej) bardzo ważną rolę pełnił Mars. Najbardziej znany jest z późniejszego okresu historii Rzymu, kiedy to był bogiem wojny, lecz jego natura wykształciła się już w czasach archaicznych, a wtedy dysponował zdecydowanie szerszym spektrum oddziaływania. Początkowo utożsamiany z bogiem dzikości, która rozpoczynała się tuż za chłopskimi zagrodami, z czasem przypisano mu podwójną rolę, zarówno władcy dziczy, jak i terenów rolnych. W ten sposób modły skierowane ku czci Marsa miały za zadanie ochronić płody rolne, ale również i wspomóc rzymskie wojska w walkach poza granicami Miasta. Zachowane antyczne modlitwy wyraźnie ukazują jego dwoisty, rolniczo-wojenny charakter. Panowanie Marsa nad wegetacją podkreśla fakt, iż rzymski rok rozpoczynał się od miesiąca marca (łac. Martius), który nawiązuje do imienia boga i wyznacz
a okres, kiedy wraca wiosna i rozpoczyna się kolejny cykl. Saliowie (łac. salii), członkowie jednego z najstarszych kolegiów kapłańskich w Rzymie, przygotowywali w tym miesiącu charakterystyczny taniec (pochód) ulicami, podczas którego uderzali włóczniami o tarcze i śpiewali archaiczny hymn. W ten sposób przypuszczalnie wspomagano wzrost plonów, a także żegnano stary, odchodzący rok i witano nowy. Kult Marsa prawdopodobnie również pełnił pewną rolę w aktach wróżbiarskich, ponieważ wiele italskich ludów uważało specjalną odmianę dzięcioła (łac. picus Martius) za ptaka o wielkim potencjale przewidywania przyszłości.

Junona była boginią młodości, siły życiowej i dojrzewania. Jej imieniem Rzymianie nazwali czwarty miesiąc swojego roku, okres, w którym uprawy stają się w pełni dojrzałe i odpowiednie do letnich zbiorów. W historycznych czasach Rzymu Junona uzyskała status bogini kobiet i narodzin, lecz jej rola w archaicznym okresie nie była tak zawężona. Panowanie nad młodzieńczą siłą poświadcza łaciński termin iuniores, oznaczający młodych mężczyzn gotowych do pełnienia służby wojskowej. W ten sposób wyjaśniono jej udział w najważniejszym rzymskim panteonie – kapitolińskiej triadzie (złożonej z Jowisza, Junony i Minerwy). Plemię Latynów czciło Junonę pod imieniem Uni, następnie zaadoptowali ten kult Etruskowie, aby w końcu został jednym z podstawowych w archaicznym okresie Rzymu.

Kolejnym ważnym bóstwem żeńskim we wczesnej religii rzymskiej była Ceres. Jej imię wywodzi się od łacińskiego crescere (wzrastać) lub creare (tworzyć). Idąc tym tropem łatwo wykoncypować, iż Ceres utożsamiała rolniczy wzrost. Co interesujące, wiąże się z nią niespotykany w historii rzymskiej religijności fenomen – z początku Ceres rozumiana w wielu aspektach jako tylko i wyłącznie atrybut, czy też określenie oznaczające pewnego rodzaju wzrost/rozwój, nie mogący występować samoistnie, ale jedynie w obecności innego bóstwa, staje się pełnoprawną, samodzielną boginią. Od początku republiki kojarzona z grecką Demeter (opiekunką rolnictwa), otrzymała w 493 p.n.e. w darze od ludu rzymskiego świątynię na Awentynie. Rzymianie zatrudnili greckich artystów w celu udekorowania nowo powstałej świątyni, a nawet wtedy, gdy kult Ceres pełnił jedną z podstawowych ról w rzymskim państwie, chętnie zatrudniano greckich kapłanów z Magna Graecia (Wielka Grecja – południowa część Italii i Sycylia) w celu sprawowania niektórych z rytuałów. Co więcej, poświadczając niejako odpowiedzialność Ceres za zbiory ziarna rzymscy edylowie ustanowili awentyńską świątynię bogini swoją kwaterą główną.

skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz