Walczący zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie wnosiły muszkiety 0 odtąd byle chłop weń wyposażony stawał się śmiertelnym niebezpieczeństwem, można było tworzyć gigantyczne armie i tym samym deprecjonować stan samurajski.

Ostatni etap ewolucji stanu wojowników rozpoczął się w pierwszej połowie XVII w. Od ustalenia nowego porządku politycznego, zaczęto rozbrajać chłopów i forsowano zasadę ścisłego odgraniczenia wojowników od niższych stanów. Kończy zaś ten etap wydany przez rząd Meji w 1876 r. zakaz noszenia mieczy, a pozbawienie tych atrybutów samurajowie schodzą ze sceny historii. Tak, pokrótce, wyglądały dzieje samurajów, traktowane jako całość. Teraz jednak skupię się w szczególności na okresie rządów szogunów Tokugawa, bowiem w tym okresie stan samurajów był najbardziej rozwinięty, a jego ideologia, kultura i obyczaje ostatecznie się uformowały.

Samuraje, jako podpora ustroju Tokugawów, stali na najwyższym szczeblu hierarchii społecznej i byli uważani za najlepszych - za kwiat narodu japońskiego. Stąd bierze się powiedzenie: „Hana-wa sakuragi, hito-wa bushi” („Wśród kwiatów - wiśnia, wśród ludzi -wojownik”). Formalnie rzecz biorąc, stan rycerski samurajów był traktowany jako jeden, jednak i wśród nich istniał ścisły podział hierarchiczny. Na najwyższym szczeblu stali samurajowie wyższej rangi - daimyo, poniżej nich istniała klasa tak zwanych hatamato, im podporządkowani byli ich miejscowi wasale, ostatnie zaś miejsce należało do samurajów niskiej rangi, wojowników szeregowych - ashigaru lub kenin. Poza wszelkimi kategoriami znajdowali się ronini - samuraje, którzy porzucili swego pana, dobrowolnie lub na jego rozkaz. Wielu roninów, pozbawionych środków do życia, poszukiwało nowego opiekuna albo wchodziło na drogę grabieży i rozboju, łącząc się w bandy i terroryzując mieszkańców wiosek i wędrowców na drodze.

Ekonomiczny dobrobyt i potęga feudałów japońskich były określane przez wielkość ich posiadłości ziemskich oraz tzw. kokudaka - ilość ryżu zbierana z określonej działki lub całego księstwa. Pod koniec okresu Edu roczny zbiór ryżu w całej Japonii wynosił 28 mln koku, z których 8 mln należało do shoguna, a 20 mln stanowiło własność 270 daimyo. Na każde 100 tys. koku przypadało 2,5 - 3 tys. samurajów, których daimyo byli zobowiązani utrzymywać. W ten sposób ogólna liczebność stanu samurajów osiągnęła w XVII w. 400 tys. Utrzymywanie tak potężnej liczby wojowników wyczerpywało budżet kraju. Ucisk i nieograniczona eksploatacja wzbudzały wśród chłopów niezadowolenie, znajdujące wyraz w petycjach, ucieczkach czy zbrojnych powstaniach. Niewielkie wystąpienia chłopów tłumione były przez samurajskie drużyny feudalne, które daimyo niezwłocznie wysyłał przeciw buntownikom. Wojska shoguna wkraczały do akcji dopiero wtedy, kiedy lokalni władcy nie byli w stanie uporać się z chłopami. Okres szogunatu Tokugawa był okresem największej świetności stanu samurajów, ale jednocześnie ten sam okres stał się końcowym etapem rozwoju japońskiego feudalizmu, etapem jego rozkładu i upadku, co pociągnęło za sobą i upadek samurajów, jako stanu wytworzonego przez ustrój feudalny, i nie mogący bez tego ustroju egzystować.