Ekspansja państwa moskiewskiego
Po śmierci swego ojca został wybrany na władcę Iwan Fiodor. Nastał tak zwany czas Wielkiej Smuty. Można ją podzielić na dwa okresy, której ten pierwszy zdaje się preludium do następnego. Fiodor był chory i prostoduszny i nie znał się wcale na prowadzeniu państwa. Władzę w tym czasie przejął Borys Godunow, który zyskał sobie zaufanie władcy i właściwie był lojalny względem monarchy. Kilka razy powstrzyma bojarów od zamachu stanu. Wsławił się na początku „współpracy” akcją otoczenia Moskwy wielkim wojskiem w celu zabezpieczania interesów państwa.
W 1581 r. Jarmaka zdobywa część Syberii, jednak nie utrzymuje sie długo ale opanowuje Tobolsk i Tumień, co nie oznaczy zaznaczenia na czas przyszły dalszego kierunku ekspansji. Kolejna data to 1586 rok gdy Godunow chcąc pokojowo rozszerzyć panowanie Moskwy proponuje na króla Polski cara Fiodora. Kandydatura jednakże zostaje zlekceważona i w konsekwencji nie zaakceptowana. Rosjanie zaś w okresie lat 1590-95 postanawiają odebrać wcześniej zagarnięte twierdze z rąk Szwecji. Tak też się stało. Odzyskano Iwanogrod, Jam, Koporie. W międzyczasie musiano odeprzeć w 1591 roku kolejny najazd Tatarów. Pogrom jaki sprawił im Godunow był zarazem szczytem jego popularności jak i chwały.
Okres dla Godunowa szczęśliwy szybko przeminął gdyż warunki atmosferyczne i klimatyczne powodowały wielki nieurodzaj w kraju, a co za tym idzie głód i niezadowolenie. W tych warunkach pojawia się Samozwaniec (1603) i udaje się do Wiśniowieckich po wsparcie. Dowiedziawszy się o tym Cesarstwo Moskiewskie wysyła oddziały plądrujące i pustoszące domeny Wiśniowieckich. Po jakimś czasie Wiśniowieccy przedstawiają domniemanego cara Zygmuntowi III Wazie. Z tymi wydarzaniami zbiegają się bunty w południowej i wschodniej Rosji - albo są to Kozacy, albo wygłodniali i uciemiężeni chłopi, co sprzyja uzurpatorowi, toteż w 1604 r. w październiku Dymitr (Samozwaniec) wyrusza w swój marsz ku władzy. Mogło być dwu samozwańców, jednakże nie będę tego roztrząsał. Jego kariera nie trwała długo. Pod Dobryniczynami 31 stycznia 1605 roku zwarły się w polu 12-tysięczna armia uzurpatora z ponad dwukrotnie większą armią Borysa Godunowa. W tymże samym roku 23 kwietnia koniuszy cara Fiodora (de facto regent) umiera.
Następuje potem okres panowania Dymitra. Otacza się on klerem łacińskim i jest uważany za marionetkę Polaków i zachodu. Czas ten według Rosjan jest najsmutniejszy, a kraj został doprowadzony do stanu prawie kolejnego rozbicia dzielnicowego. Wydzielić potrafimy trzy „działy” ziemi terytorium. Pierwszy był pod panowaniem teoretycznym Zygmunta III. Kontrolował on nominalnie, jeśli można to tak ująć, Moskwę i jej przyległości. Nowogród opanowali Szwedzi. Resztę opanował chaos i destabilizacja. Taki stan utrzymywał się do 1613 roku, gdy to przywódcy zrywu narodowego Minin i Pożarski wypędzili Szwedów i Polaków z granic państwa.
W 1613 roku został ukoronowany na cara i panował do 1645 Michał I. Zastał kraj w opłakanym stanie. Ponad jedna trzecia ludności zginęła, a kraj został spustoszony i rozgrabiony. Kontynuowano walki ze Szwecją i Polską. Bunty spowodowane a to głodem, a to wojną nadal się szerzyły. Przykładem jaskrawym jest rewolta astrachańska, gdzie na dodatek chcia
no jeszcze wtrącić szacha perskiego w sprawy Rosji. Próba namówienia Persji się nie udała, a bunt stłumiono. Przeprowadzono amnestię, zgodnie z którą winnym zostanie przebaczone pod warunkiem udziału w walkach ze Szwecją. 1617 i 1618 (1619) były latami podpisywanych paktów i rozejmów (kolejno Stołbow i Dywilin), w których Szwedzi uzyskali pas ziemi nad Zatoką Fińską. Polacy mieli uwolnić jeńców, w tym Filareta, zaś Polska uzyskała połacie ziemi przygranicznych z Cesarstwem. 1621 rok to kolejne starania i tarcia o Smoleńsk podczas wojen polsko-szwedzkich i walk z Ottomanami. Jedenaście lat później podjęto jeszcze jeden wysiłek o to samo miasto, który zakończył się klęską. Car w traktatach pokojowych musiał się zrzec roszczeń do Liwonii, Estonii, Kurlandii i wypłacić tytułem rekompensaty wojennej 20 tysięcy rubli. Na pocieszenie polscy królowie przestali się tytułować „carami”. Minęła kolejna dekada i w 1642 roku wpływy Rosji sięgały już do Morza Czarnego. Powodem tego nagłego przyrostu ziem była akcja kozaków dońskich i zaporoskich w 1637 roku, którzy zdobyli Azow. 10 tysięcy zbrojnych broniło się przed kilkusettysięczną armią (240 tysięcy) turecką. Poprosili o pomoc cara. Jednak car za namową soboru ziemskiego odmówił pomocy i wysłał list z przeprosinami do władcy Turcji.
W 1647 roku uzyskano od Polski Ukrainę pod wodzą Bohdana Chmielnickiego, który zadaje klęski wojskom szlacheckim pod Żółtymi Wodami, Korsuniem, Piławcami (1648). Następuje po tym tak zwana ugoda zborowska. Ona nie wydaje się być wystarczająca i w 1650 roku dochodzi do kolejnych uzgodnień. W 1653 roku Chmielnicki prosi cara o pomoc, a ostatecznie potwierdza i zawiązuje sojusz w Perejasławiu w 1654 roku. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy oprócz religii podzielanej tak przez carat jaki i Kozaków, czyli prawosławia, była obietnica 60-tysięcznego rejestru kozackiego. Polacy wpierw oferowali 40, potem 20 tysięcy. Na marginesie trzeba wspomnieć, że dochodzi do władzy kolejny car Aleksy Romanow (pierwszy z Romanowów) zwany Spokojnym, jeden z twórców dynastii, która będzie rządzić aż do początków XX wieku. Tak to granice państwa moskiewskiego rozciągały się już pod Dniepr jako rzekę graniczną. Dodatkowo podczas kolejnych zmagań uzyskano upragniony Smoleńsk i Kijów.
Fiodor III by zapowiedzią nowej mody i stylu tej rozległej krainy. Europejsko wykształcony i utalentowany w wielu dziedzinach, jednakże słabowity i chorowity. Zapoczątkował reformy wojskowe na wzór zachodni. Wprowadził zagraniczne sposoby dowodzenia i podzielił wojsko na stabilniejsze jednostki. W 1681 roku wpływy Rosji wykraczały już za Dniepr. Zmarł 7 maja 1682 w wieku 21 lat. A Cesarstwo oczekiwało na nadejście jego następcy.
Bibliografia:
1. Bazylow L., Historia Rosji, Warszawa 1983.
2. Duffy J., Carowie, Kraków 1999.
3. Kamiński H., Rosja i Europa, Warszawa 1999.
4. Łukawski Z., Historia Syberii, Warszawa 1981.
Autor: Kizik
W 1581 r. Jarmaka zdobywa część Syberii, jednak nie utrzymuje sie długo ale opanowuje Tobolsk i Tumień, co nie oznaczy zaznaczenia na czas przyszły dalszego kierunku ekspansji. Kolejna data to 1586 rok gdy Godunow chcąc pokojowo rozszerzyć panowanie Moskwy proponuje na króla Polski cara Fiodora. Kandydatura jednakże zostaje zlekceważona i w konsekwencji nie zaakceptowana. Rosjanie zaś w okresie lat 1590-95 postanawiają odebrać wcześniej zagarnięte twierdze z rąk Szwecji. Tak też się stało. Odzyskano Iwanogrod, Jam, Koporie. W międzyczasie musiano odeprzeć w 1591 roku kolejny najazd Tatarów. Pogrom jaki sprawił im Godunow był zarazem szczytem jego popularności jak i chwały.
Okres dla Godunowa szczęśliwy szybko przeminął gdyż warunki atmosferyczne i klimatyczne powodowały wielki nieurodzaj w kraju, a co za tym idzie głód i niezadowolenie. W tych warunkach pojawia się Samozwaniec (1603) i udaje się do Wiśniowieckich po wsparcie. Dowiedziawszy się o tym Cesarstwo Moskiewskie wysyła oddziały plądrujące i pustoszące domeny Wiśniowieckich. Po jakimś czasie Wiśniowieccy przedstawiają domniemanego cara Zygmuntowi III Wazie. Z tymi wydarzaniami zbiegają się bunty w południowej i wschodniej Rosji - albo są to Kozacy, albo wygłodniali i uciemiężeni chłopi, co sprzyja uzurpatorowi, toteż w 1604 r. w październiku Dymitr (Samozwaniec) wyrusza w swój marsz ku władzy. Mogło być dwu samozwańców, jednakże nie będę tego roztrząsał. Jego kariera nie trwała długo. Pod Dobryniczynami 31 stycznia 1605 roku zwarły się w polu 12-tysięczna armia uzurpatora z ponad dwukrotnie większą armią Borysa Godunowa. W tymże samym roku 23 kwietnia koniuszy cara Fiodora (de facto regent) umiera.
Następuje potem okres panowania Dymitra. Otacza się on klerem łacińskim i jest uważany za marionetkę Polaków i zachodu. Czas ten według Rosjan jest najsmutniejszy, a kraj został doprowadzony do stanu prawie kolejnego rozbicia dzielnicowego. Wydzielić potrafimy trzy „działy” ziemi terytorium. Pierwszy był pod panowaniem teoretycznym Zygmunta III. Kontrolował on nominalnie, jeśli można to tak ująć, Moskwę i jej przyległości. Nowogród opanowali Szwedzi. Resztę opanował chaos i destabilizacja. Taki stan utrzymywał się do 1613 roku, gdy to przywódcy zrywu narodowego Minin i Pożarski wypędzili Szwedów i Polaków z granic państwa.
W 1613 roku został ukoronowany na cara i panował do 1645 Michał I. Zastał kraj w opłakanym stanie. Ponad jedna trzecia ludności zginęła, a kraj został spustoszony i rozgrabiony. Kontynuowano walki ze Szwecją i Polską. Bunty spowodowane a to głodem, a to wojną nadal się szerzyły. Przykładem jaskrawym jest rewolta astrachańska, gdzie na dodatek chcia
W 1647 roku uzyskano od Polski Ukrainę pod wodzą Bohdana Chmielnickiego, który zadaje klęski wojskom szlacheckim pod Żółtymi Wodami, Korsuniem, Piławcami (1648). Następuje po tym tak zwana ugoda zborowska. Ona nie wydaje się być wystarczająca i w 1650 roku dochodzi do kolejnych uzgodnień. W 1653 roku Chmielnicki prosi cara o pomoc, a ostatecznie potwierdza i zawiązuje sojusz w Perejasławiu w 1654 roku. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy oprócz religii podzielanej tak przez carat jaki i Kozaków, czyli prawosławia, była obietnica 60-tysięcznego rejestru kozackiego. Polacy wpierw oferowali 40, potem 20 tysięcy. Na marginesie trzeba wspomnieć, że dochodzi do władzy kolejny car Aleksy Romanow (pierwszy z Romanowów) zwany Spokojnym, jeden z twórców dynastii, która będzie rządzić aż do początków XX wieku. Tak to granice państwa moskiewskiego rozciągały się już pod Dniepr jako rzekę graniczną. Dodatkowo podczas kolejnych zmagań uzyskano upragniony Smoleńsk i Kijów.
Fiodor III by zapowiedzią nowej mody i stylu tej rozległej krainy. Europejsko wykształcony i utalentowany w wielu dziedzinach, jednakże słabowity i chorowity. Zapoczątkował reformy wojskowe na wzór zachodni. Wprowadził zagraniczne sposoby dowodzenia i podzielił wojsko na stabilniejsze jednostki. W 1681 roku wpływy Rosji wykraczały już za Dniepr. Zmarł 7 maja 1682 w wieku 21 lat. A Cesarstwo oczekiwało na nadejście jego następcy.
Bibliografia:
1. Bazylow L., Historia Rosji, Warszawa 1983.
2. Duffy J., Carowie, Kraków 1999.
3. Kamiński H., Rosja i Europa, Warszawa 1999.
4. Łukawski Z., Historia Syberii, Warszawa 1981.
Autor: Kizik
