Ekspansja państwa moskiewskiego

Czas na pierwsze porównanie nabytków. Przyrost jest imponujący: za czasów Daniela, najmłodszego syna Newskiego Moskwa miała powierzchni około 1300 kilometrów kwadratowych, zaś już w 1462 roku około 39000 kilometrów kwadratowych. A na tym ekspansja się nie kończyła. Przykładowo można podać 1463 rok jako zdobycie Jarosławia lub 1474 - Rostów. Taki przyrost ziem powodował trudności w organizacji administracji co było ubocznym wynikiem ekspansjonistycznych zapędów.

Następnie oczy „Trzeciego Rzymu” zwróciły baczniejszą uwagę na swą zachodnią granicę . W 1483 roku ma miejsce zajęcie Tweru. Niepewny swej pozycji oraz skupiający się na innych celach król Polski Aleksander podpisuje układ i zrzeka się pogranicznych ksiąstewek ruskich, które i tak formalnie ciążyły ku północy poprzez odrywanie się od sojuszu z Litwą, choć i tak konflikty pomiędzy triadą Polska (Litwa)-Zakon (czy to krzyżacki, czy inflancki)-Rosja trwają przez cały XV i XVI wiek. Wasyl III prowadzi wojnę ze Pskowem i zmusza go do większej uległości. Dzieje się to na początku XVI stulecia. Chce aby granice jego państwa przesunąć ku zachodowi kosztem Litwy. Potem ten sam car próbuje trzykrotnie (1513 i 1514) zdobyć Smoleńsk jako miasto zasobne i trudniące się handlem co jednak mu się nie udaje.

Dalej jest ograniczana rola bojarów. Zakres suwerenności lub autonomii księstw schodzi już na coraz dalszy plan. Przejawem tego ujednolicania zdaje się być zakwestionowanie prawa do dziedziczności danych włości. Taka polityka doprowadza, że za niedługo nie będzie istniało żadne księstwo w pełni niezawisłe.

W 1517 roku zawiązuje sie sojusz z Zakonem przeciwko Zygmuntowi Staremu, jednakże porozumienie szybko upada, ale to nie zniechęca carów do intensywnego szukania „przyjaciół” z Zachodu. Tak też rozwinięte zostały i usankcjonowane porozumienia z Węgrami oraz 60-letni rozejm ze Szwecją. Nadto w 1493 roku zawarto pakt królem duńskim.

Dzięki staraniom władców moskiewskich stan posiadania znów był imponujący. Szacuje się, iż stan ten wynosił na rok 1533 aż 2800 tysięcy kilometrów kwadratowych. Są to dane zadziwiające, jak sprawnie i szybko uzyskano taki efekt. Cała ziemia zaś była podzielona na jakby trzy części. Jedna część przynależała do instytucji religijnej. Teoretycznie miała to być jedna trzecia całości terytorium. Dalej była ziemia możnowładcza czy bojarska. Ostatnia należała lub była na usługach Wielkiego Księcia.

Pierworodnym synem Wasyla III był najbardziej chyba jeden z najbardziej znanych carów w dziejach, czyli Iwan IV zwany Groźnym. Na przełomie jego panowania a ojca w 1534 r. Polacy wypuszczają się w wielkiej kampanii na Briańsk, Starodub i Czernichów. W pewien sposób był to odwet za ataki na Smoleńsk. Udany kontratak wojsk moskiewskich wdarł się jednak potem aż 60 kilometrów przed bramy Wilna, co dla Polaków nie było dobrym znakiem. Mamy też dane szacunkowe, że na po
czątku panowania Iwana jak i również de facto regentki Heleny Glińskiej (przyjazne stosunki ze Szwecją) Ruś liczyła sobie 12 milionów mieszkańców. Ta liczba miała wzrosnąć do około 14, żeby potem spać do 6\8 po okresie Wielkiej Smuty.

Okres wstępowania na tron nowego władcy nie należał do spokojnych, a jego dzieciństwo do wymarzonych. Był prześladowany i osamotniony. Lekceważony na każdym kroku co później odbiło się mocno na jego charakterze. Zapamiętany jest jako srogi i autokratyczny car, ale tak naprawdę jego postać była straszliwie skomplikowana i skrzywdzona. Bądź co bądź na początku musiał zmagać się z rozprężeniem i rozkładem społecznym i w 1541 roku z najazdem Tatarów.

1547 to rok znamienny. To w nim oficjalnie Moskwa przestała się mianować księstwem a obrała „szaty” cesarstwa. Jedną z pobudek takiego kroku była wygodna dla władców i ich ekspansjonistycznego podejścia do świata teoria o kontynuowaniu tradycji antycznych. Moskwa mila być trzecim i ostatnim „Wiecznym Miastem” czyli Rzymem oraz obrońcą jedynie słusznej wiary prawosławnej.

Iwan słusznie uznał bezużyteczność w niektórych momentach wojska zwoływanego na czas wojny. To on zapoczątkował poważną reformę wojskową i stworzenie tak zwanych strzelców. Na początku utworzono trzy tysiące tych wyborowych i dobrze wyekwipowanych żołnierzy. W 1551 jak i 1552 roku następuje atak na chanat kazański wzdłuż rzeki Wołgi. W 1554 roku pada Astrachań i po kilku latach jest przyłączony jako prowincja Rosji. Były to ciosy dla dogorywającej i już mało istotnej władzy chanów, którzy trzęśli posadami państw jeszcze dwa wieki wcześniej. W latach 1554-1556 następuje okres kolejnych konfliktów z Rzeczpospolitą oraz Zakonem Inflant. Poważniejsza ofensywa Moskwian zaczęła się w 1558 roku, specjalnie minięto kilka miast gdyż chciano dotrzeć szybko do Narwy i portów bałtyckich (nie zdobyto Rygi i Rewla). Rozbudowano szybko port. Była to emanacja dążności państwa i osobistych pragnień Iwana do uzyskania bezpośredniego dostępu do Bałtyku, aby móc bezpośredni handlować z państwami Europy zachodniej i północnej, a i też był to akt wyjścia z pewnej izolacji kraju. Fakt faktem w 1559 większość, szczególnie północnych, Inflant car zagarnia dla siebie. Litwa w akcie wsparcia zajmuje południowe tereny. Zdobycze wschodniego sąsiada Rzeczpospolitej nie były trwałe. Pretensje do tego regionu prócz nich samych i Litwy (Polski) rościli władcy Szwecji i Danii. Pod koniec życia zaś Iwana większość zdobyczy przepada. W 1563 roku następuje próba pokoju. Zachodni sąsiad proponuje zrzeczenie się Połocka w zamian za zaprzestanie działań wojennych. Iwan jednak nie zrezygnował z marzeń o handlu i kontaktach. Specjalnie nawiązał z Anglią zażyłe stosunki i zbudował port w Archangielsku wyłącznie na użytek kupców z wysp. W 1570 roku czy to z rzeczywistych lub urojonych pobudek wybrał się na karną ekspedycję przeciwko Nowogrodowi.

skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz