Fanatyk( The Believer)

Spektakularne i niezwykle widowiskowe efekty specjalne, brawurowe i niezwykle dynamiczne pościgi, zapierające dech w piersiach sceny walk, znani i popularni aktorzy, nadzwyczaj zabawne i przesycone przednim humorem dialogi - tego w tym filmie NIE ma. Jest jednak coś, co we współczesnych filmach występuje niezwykle rzadko - naprawdę dobre i ambitne kino.

"Fanatyk" jest kontrowersyjną opowieścią o młodym amerykańskim skinheadzie-antysemicie, który jednak sam pochodzi z tradycyjnej, ortodoksyjnej żydowskiej rodziny. U źródła owego paradoksu leży lekcja w szkole talmudycznej, na której Danny Balint - niezwykle inteligentny i samodzielnie myślący nastolatek - poruszony własną interpretacją opowieści o Abrahamie i Izaaku "odkrywa", iż Bóg jest w rzeczywistości niezwykle okrutny, w swej potędze i pysze nie waha się przed zniszczeniem ludzkiej, nawet rodzicielskiej miłości. Danny buntuje się przeciwko Bogu, a także jego gorliwym, "ubezwłasnowolnionym" i "słabym" wyznawcom.

Nie jest to jednak zwykły bunt. Ze względu na naturę swych kamratów - tępych osiłków, których nienawiść ma "naturalne", zwierzęce, wynikające z niewiedzy źródło - Danny, widowiskowo i z polotem zagrany przez Ryana Goslinga, na ich podobieństwo dopuszcza się tanich gestów, bierze udział w bójkach, prowokuje je. Jednakże jego bunt ma też drugie oblicze - z powodu swej niezwykłej inteligencji i elokwencji zostaje niemalże ideologiem ruchu, a jego polityczną mantrą staje się "zabijać Żydów". To jednak mu nie wystarcza, pragnie cze

Przełom następuje mimochodem. Dwa pozornie mało ważne wydarzenia, jakimi była "wizyta" z przyjaciółmi w synagodze, gdzie Danny występuje w obronie Tory, oraz niby nieistotna rozmowa z ofiarami Holokaustu, którym zarzuca on bezwolność nawet w obliczu mordowania najbliższych, odcisnęły na nim piętno, zmuszają go do ponownego zastanowienia się. Pod wpływem uczucia dziewczyny zafascynowanej żydowską kulturą zaczyna dostrzegać inną drogę.

Charakterystyczna dla owego filmu dychotomiczna, dwudzielna konstrukcja: miłość - nienawiść, siła - słabość, pogarda - tożsamość momentami może się wydawać zbyt sztuczna, wręcz zbyt symetryczna. Raz Danny w myślach jest żołnierzem Wehrmachtu katującym dziecko na oczach jego rodziców, chwilę później staję się rzeczonym nieszczęsnym ojcem. Jednakże owe popadanie w sprzeczności jest wręcz nieuchronną koniecznością człowieka żywiącego tak skrajne, ekstremalne uczucia.

"Fanatyk" bardzo luźno nawiązuje do wydarzeń sprzed kilkudziesięciu lat, gdy wśród członków Ku-Klux-Klanu, którzy dopuścili się ataku na żydowską dzielnicę w Bronxie, jeden z dziennikarzy odkrył żydowskiego wyrostka, a dla którego owe ujawnienie prawdy prowadziło do ostateczności - samobójstwa. Jest to bowiem film o braku tolerancji, nienawiści, ale też o potrzebie posiadania tożsamości. Nie jest to dzieło łatwe, ale jak najbardziej godne zobaczenia.

Klemens
klemens777@wp.pl

Fanatyk( The Believer)