Kolonializm hiszpański i angielski XVI - XVIII

Kolonializm hiszpański i angielski XVI - XVIII w. w obu Amerykach - rys historyczny.


Okres kolonialny w historii obu Ameryk miał i ma ogromny wpływ na losy współczesnych państw amerykańskich. Najważniejszymi typami kolonializmu na tych kontynentach był hiszpański i angielski, które tutaj szczególnie w omawianym okresie wykazały się. Oczywiście swoje wpływy odcisnęli Francuzi i Holendrzy, ale nie były one tak znaczące. Natomiast kolonializm portugalski w Brazylii był podobny do hiszpańskiego, jednak kolonia ta była dodatkiem do imperium Portugalii w Afryce i Indiach.



Ten główny podział na kolonie hiszpańskie i angielskie dzisiaj ma obraz w Hispanoameryce oraz w Angloameryce. Są to dwa odmienne światy, które oddziaływają na siebie z dużą siłą. USA i Kanada należą do najbogatszych państw świata, a państwa Ameryki Łacińskiej wychodzą z ich cienia, mając coraz bardziej znaczący głos w świecie. Warto więc znać źródła powstania tych światów.



Kolonializm hiszpański



Hiszpania pod koniec XV w., która powstała z połączenia Kastylii i Aragonii, było państwem silnym i z dużym potencjałem. Szlachta hiszpańska posiadała doświadczenia prawie 400-letniej rekonkwisty. Ich ekspansywność była wpisana w ich naturę. To oczywiście ujawniło się w obu Amerykach. Jednak powolny rozpad systemu feudalnego powodował, że wiele szlachty zubożało i tym samym stanowiło niebezpieczną siłę, która musiała gdzieś dać upust swej agresywności. Oczywiście dużą rolę ogrywały rosnące w siłę warstwy kupieckie, nie tylko z miast nad Morzem Śródziemnym. Także położenie na skraju Europy dawało Hiszpanii, a także Portugalii dogodne pozycje do ekspansji zamorskiej.



Rozwój wiedzy geograficznej oraz dokonania Portugalczyków zachęciły Genueńczyka Krzysztofa Kolumba do szukania drogi do Indii w kierunku zachodnim według stwierdzenia, że ziemia jest okrągła. Kolumb próbował pozyskać do swoich planów władców Portugalii, Anglii, Francji. Ostatecznie udało mu się na dworze Hiszpanii. W I 1492 r. skapitulowała ostatnia twierdza muzułmańska na Półwyspie Iberyjskim, a królowa Izabela i król Ferdynand mogli teraz poświecić swą uwagę innym sprawom. Dzięki temu udało się sfinansować wyprawę i tak 12 X 1492 r. Kolumb odkrył wyspę, którą nazwał San Salwador. Ekspansja przed Hiszpanią stała otworem. Jednak odkrycia Kolumba zaniepokoiły Portugalię i doprowadziły do konfliktów z nią. Ta rywalizacja u progu odkrycia Ameryki została złagodzona traktatem
z Tordesillas z 1494 r., w którym z błogosławieństwem papieża Aleksandra VI podzielono strefy wpływów na świecie. W wyniku tego większość nowego kontynentu miała przypaść Hiszpanii. Traktat ten umożliwiał obu stronom faktycznie monopol w ekspansji zamorskiej przez długi czas.



W XVI w. cały Nowy Świat, z wyjątkiem portugalskiej Brazylii, był domeną Hiszpanii. Kolonizacja była prowadzona w nieustannych zaciekłych walkach z Indianami. Odbywało się to poprzez straszliwy terror i rozlew krwi. Charakter kolonizacji, a właściwie podboju Nowego Świata determinowały dwa czynniki: ściśle określony kierunek ekspansji nastawionej na całkowite i trwałe opanowanie olbrzymiego kontynentu i nieunikniony w tej sytuacji zdecydowany opór Indian. Hiszpanie, dysponując olbrzymią przewagą technologiczną, nie omieszkali jednak używać innych metod walki, wykorzystując antagonizmy miedzy rozlicznymi plemionami indiańskimi, zawierając przymierza z jednymi przeciw drugim. Do wyniszczenia Indian w zdecydowany sposób przyczyniły się choroby przywleczone z Europy oraz alkohol. Podbój więc hiszpański odbywał się bez większych zakłóceń. Objął on tereny od Meksyku aż do Patagonii.



Wkrótce rozpoczęto organizację kolonii. Posiadłości w Ameryce Środkowej objęło powstałe 1535 r. Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii, natomiast w Ameryce Południowej powstałe Wicekrólestwo Peru. Dzieliły się one na prowincje, w których organami władzy wicekróla były tzw. audiencas. Pierwotnie posiadały one kompetencje sądowe. Administracja miejska sprawowana buła przez tzw. cabildo. Hiszpanie nie zlikwidowali organizacji plemiennej tych Indian, którzy nie zostali wytępieni przez konkwistę i nie mieszkali na terenach kolonizowanych. Bardzo szybko rosły wpływy Kościoła Katolickiego. W ścisłym związku z rosnącym wpływem Kościoła powstały dwa uniwersytety, najpierw w Limie w 1551 r., następnie zaś w Meksyku w 1553 r. Stanowiły one centrum chrześcijańskiej ideologii propagandy. Oba wicekrólestwa podlegały utworzonej w 1524 r. Radzie Indii. Miała ona kompetencje zarówno administracyjne, jak i sądownicze. Sprawy zaś gospodarcze podlegały nadzorowi urzędującego w Sewilli, następnie zaś w Kadyksie, tzw. Domu Transakcji ( Casa de Contracion ). Coraz większą niezależność wicekrólów od rządu centralnego, spowodowana olbrzymimi odległościami kolonii od metropolii, ograniczano np. poprzez ich 5-letnią kadencję.

Kolonializm hiszpański i angielski XVI - XVIII w. w obu Amerykach - rys historyczny.



skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz