Zimnowojenna Szachownica - Nikaragua
Somoza Garcia miał dwóch synów kolejno rządzących Nikaraguą: Luisa Somozę Debayle i Anastasio Somozę Debayle, którzy oprócz sprawowania funkcji prezydenta stali zawsze na czele Gwardii Nardowej, pełniącej również funkcję tajnej policji politycznej i szwadronów śmierci (na marginesie warto zaznaczyć, iż prezydent Anastasio Somoza wsławił się m.in. tym, że przywłaszczył sobie większość zagranicznej pomocy jaką przekazano do Nikaragui po trzęsieniu ziemi w 1974 r.). Dyktatorskie rządy klanu Somozów i pogłębiające się zacofanie gospodarcze wpłynęły na rozwój ugrupowań antyrządowych. W 1961 r. zrodziło się ugrupowanie partyzanckie pod nazwą Front Wyzwolenia Narodowego im. Sandino (bądź też Sandinowski Front Wyzwolenia Narodowego– Frente Sandinista de Liberación Nacional, w skrócie FSLN), którego głównym celem stała się walka przeciw dyktaturze Somozów i zależności od Stanów Zjednoczonych. FSLN został utworzony 23 czerwca 1961 r. przez Carlosa Fonseca Amadora, Tomása Borge Martíneza i Silvio Mayorga. Powodem powstania FSLN nawiązującego do idei „narodowego ruchu wyzwolenia” były coraz bardziej brutalne i skorumpowane rządy klanu Somozów. Niewątpliwie duży wpływ wywarła zwiększająca się w tym okresie aktywność lewicowej partyzantki w całej Ameryce Łacińskiej. FSLN przyjęło swoją nazwę od wspomnianego bohatera narodowego Nikaragui, Augusto Césara Sandina, który w latach 1927–1933 prowadził walkę partyzancką przeciwko amerykańskiej okupacji Nikaragui. Już od lat 60–tych sandiniści próbowali, dzięki pomocy Fidela Castro zorganizować partyzantkę masową, lecz nie udało się im uzyskać szerszego poparcia ludności zarówno na wsi jak i w miastach. Dopiero w latach 70–tych przy stale rosnącej korupcji, pogłębiającej się nędzy oraz terrorze znaczna część obywateli Nikaragui zaczęła popierać FSLN. Punktem zapalnym stało się trzęsienie ziemi w stolicy tego kraju – Managui w wyniku którego uległo zniszczeniu 90% miasta, zginęło około 6 tys. osób a 25 tys. pozostało bez dachu nad głową. Rząd Somozy zdefraudował prawie całą pomoc międzynarodową przeznaczoną na odbudowę. Fakt ten doprowadził do tego, iż wielu dotychczasowych popleczników reżimu oraz znaczna część prawicy stanęło po stronie FSLN.
Sam FSLN stawał się stopniowo lewicową partią polityczną, która łączyła w swojej doktrynie idee wyzwolenia narodowego i społecznego, marksizm i teologię wyzwolenia. Pod koniec lat 60. i na początku 70. podzielił się na trzy frakcje zwane niekiedy tendencjami. Były to:
– Tendencja powstańcza lub terceryści (tendencia insurrecctionista lub tendencia tercerista) – socjaliści, przywódca – Humberto Ortega i Daniel Ortega,
– Przedłużona wojna ludowa (guerra popular prolongada, w skrócie GPP) – guevaryści, przywódca – Tomas Borge,
– Tendencja proletariacka (tendencia proletaria) – marksiści, przywódca – Jaime W
heelock.
W 1977 r. prezydent Stanów Zjednoczonych, Jimmy Carter cofnął dyktatorowi Nikaragui wszelką pomoc, zarzucając Somozie nagminne naruszanie praw człowieka, co zaktywizowało zbrojną opozycję wewnętrzną. 10 stycznia 1978 r. został zamordowany skrytobójczo znany przeciwnik dyktatury Somozy i wydawca opozycyjnej gazety „La Prensa”, Pedro Joaquin Chamorro. Wydarzenie to doprowadziło do powszechnych wystąpień przeciwko reżimowi w całym kraju rozpoczynając się masowymi strajkami a kończąc zbrojnym powstaniem we wrześniu 1978 r., w którym to FSLN rozpoczął regularną walkę z wojskami rządowymi. FSLN prowadził wówczas walki zarówno na wsi jak i w miastach (w wielu miejscach Gwardia Narodowa poddawała się bez walki). Jednakże stare czołgi z drugiej wojny światowej (M4 Sherman) na wyposażeniu Gwardii Narodowej przyczyniły się do tymczasowego sukcesu w zgnieceniu rebelii (m.in. podczas ciężkich walk w mieście Estela). Niebawem sandiniści połączyli się z liberalno–demokratyczną opozycją i zintensyfikowali działania zbrojne przeciwko Somozie w czerwcu 1979 roku. Tym razem FSLN, który utworzył tymczasowy emigracyjny rząd w Kostaryce, wezwał naród do powszechnego powstania. Partyzanci sandinistowscy w sile około 5000 starli się z 10000 Gwardią Narodową.
W lipcu 1979 r. główne walki przeniosły się do stolicy, Managui, gdzie Somoza rozkazał bombardować napalmem dzielnice robotnicze uważając je za bastion wpływów sandinistów, a Gwardia Narodowa dokonała wielu masakr ludności cywilnej. USA definitywnie przestały popierać Somozę po tym, jak żołnierze Gwardii Narodowej zastrzelili amerykańskiego dziennikarza próbując obarczyć winą za jego śmierć partyzantów FSLN (próbowano zrzucić odpowiedzialność na sandinistów ale całe wydarzenie zarejestrowała kamera). Pomimo utrzymującej się przewagi w uzbrojeniu Somoza nie widząc szans na stłumienie powstania wraz z rodziną, pieniędzmi i najbliższymi współpracownikami 17 lipca 1979 r. uciekł helikopterem z kraju. Najpierw udał się przez Gwatemalę na Florydę, a następnie gościny udzielił mu dyktator Paragwaju, Alfredo Stroessner. Nie było dane jednakże zaznać Somozie spokojnej starości. Zginął w 1980 r. w zamachu w stolicy Paragwaju, Asuncion… Nazajutrz po ucieczce dyktatora do centrum stolicy wkroczyli entuzjastycznie witani przez tłumy jako wyzwoliciele partyzanci FSLN. Przejmujący władzę partyzanci proklamowali ludowy charakter rewolucji, a prawicową dyktaturę Somozy miała zastąpić lewicowa dyktatura sandinistów, której niedługo przyszło stawić czoła szybko organizującej się partyzantce antysandinistowskiej…
Sam FSLN stawał się stopniowo lewicową partią polityczną, która łączyła w swojej doktrynie idee wyzwolenia narodowego i społecznego, marksizm i teologię wyzwolenia. Pod koniec lat 60. i na początku 70. podzielił się na trzy frakcje zwane niekiedy tendencjami. Były to:
– Tendencja powstańcza lub terceryści (tendencia insurrecctionista lub tendencia tercerista) – socjaliści, przywódca – Humberto Ortega i Daniel Ortega,
– Przedłużona wojna ludowa (guerra popular prolongada, w skrócie GPP) – guevaryści, przywódca – Tomas Borge,
– Tendencja proletariacka (tendencia proletaria) – marksiści, przywódca – Jaime W
 |
Sandiniści |
W 1977 r. prezydent Stanów Zjednoczonych, Jimmy Carter cofnął dyktatorowi Nikaragui wszelką pomoc, zarzucając Somozie nagminne naruszanie praw człowieka, co zaktywizowało zbrojną opozycję wewnętrzną. 10 stycznia 1978 r. został zamordowany skrytobójczo znany przeciwnik dyktatury Somozy i wydawca opozycyjnej gazety „La Prensa”, Pedro Joaquin Chamorro. Wydarzenie to doprowadziło do powszechnych wystąpień przeciwko reżimowi w całym kraju rozpoczynając się masowymi strajkami a kończąc zbrojnym powstaniem we wrześniu 1978 r., w którym to FSLN rozpoczął regularną walkę z wojskami rządowymi. FSLN prowadził wówczas walki zarówno na wsi jak i w miastach (w wielu miejscach Gwardia Narodowa poddawała się bez walki). Jednakże stare czołgi z drugiej wojny światowej (M4 Sherman) na wyposażeniu Gwardii Narodowej przyczyniły się do tymczasowego sukcesu w zgnieceniu rebelii (m.in. podczas ciężkich walk w mieście Estela). Niebawem sandiniści połączyli się z liberalno–demokratyczną opozycją i zintensyfikowali działania zbrojne przeciwko Somozie w czerwcu 1979 roku. Tym razem FSLN, który utworzył tymczasowy emigracyjny rząd w Kostaryce, wezwał naród do powszechnego powstania. Partyzanci sandinistowscy w sile około 5000 starli się z 10000 Gwardią Narodową.
W lipcu 1979 r. główne walki przeniosły się do stolicy, Managui, gdzie Somoza rozkazał bombardować napalmem dzielnice robotnicze uważając je za bastion wpływów sandinistów, a Gwardia Narodowa dokonała wielu masakr ludności cywilnej. USA definitywnie przestały popierać Somozę po tym, jak żołnierze Gwardii Narodowej zastrzelili amerykańskiego dziennikarza próbując obarczyć winą za jego śmierć partyzantów FSLN (próbowano zrzucić odpowiedzialność na sandinistów ale całe wydarzenie zarejestrowała kamera). Pomimo utrzymującej się przewagi w uzbrojeniu Somoza nie widząc szans na stłumienie powstania wraz z rodziną, pieniędzmi i najbliższymi współpracownikami 17 lipca 1979 r. uciekł helikopterem z kraju. Najpierw udał się przez Gwatemalę na Florydę, a następnie gościny udzielił mu dyktator Paragwaju, Alfredo Stroessner. Nie było dane jednakże zaznać Somozie spokojnej starości. Zginął w 1980 r. w zamachu w stolicy Paragwaju, Asuncion… Nazajutrz po ucieczce dyktatora do centrum stolicy wkroczyli entuzjastycznie witani przez tłumy jako wyzwoliciele partyzanci FSLN. Przejmujący władzę partyzanci proklamowali ludowy charakter rewolucji, a prawicową dyktaturę Somozy miała zastąpić lewicowa dyktatura sandinistów, której niedługo przyszło stawić czoła szybko organizującej się partyzantce antysandinistowskiej…
