Bośnia i Hercegowina: kształtowanie państwa i pozycja międzynarodowa (1992-2006)

Jugosławia 1945–1991 - Źródło: Strona internetowa Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ, http://www.postjugo.filg.uj.edu.pl, „W poszukiwaniu nowego kanonu”, inf. z 14 IV 2008.


Każda republika miała prawo do samodzielnego uchwalania własnej konstytucji, z zachowaniem zgodności z związkową ustawą zasadniczą. Utworzenie Ludowej Republiki Bośni i Hercegowiny (o powierzchni 51 129 km2) przysporzyło komunistom najwięcej kłopotów, gdyż zabiegali o nią i Serbowie, i Chorwaci. Jednak przyłączenie tej republiki do Chorwacji lub Serbii spowodowałoby zdominowanie państwa przez jedną lub drugą, silną jednostkę federacyjną. Istniała też kwestia ludności muzułmańskiej. Nie zdecydowano się również na podział Bośni i Hercegowiny, choć była i taka koncepcja. Ostatecznie wyodrębniono ją jako republikę zamieszkaną przez Serbów, Chorwatów i „przedstawicieli innych narodów”44.

Konstytucja federalna z 1963 r. przekształciła FLRJ w Socjalistyczną Federacyjną Republikę Jugosławii, a Republikę Ludową Bośni i Hercegowiny na Socjalistyczną Republikę Bośni i Hercegowiny. Kolejne reformy konstytucyjne z lat 1967, 1968 i 1971 nadawały coraz więcej uprawnień poszczególnym republikom. U podstaw tego procesu leżało uznanie, że będzie to sprzyjać wyciszeniu narastających antagonizmów między narodami Jugosławii. W rzeczywi
stości było odwrotnie. Ukoronowaniem tych zmian była konstytucja z 1974 r., zakładająca, że uchwalone akty prawne na poziomie Federacji musiały zostać przyjęte przez poszczególne republiki, a także okręgi autonomiczne – Wojwodinę i Kosowo, co powodowało, że ustrój Jugosławii znacznie bardziej przypominał konfederację niż federację, przyczyniając się do niespójności systemu politycznego i rozpadu państwa45. Przyznała też bośniackim muzułmanom pozycję jednego z trzech „narodów składowych” republiki46.

Zdaniem autora, istnienie Bośni i Hercegowiny jako spójnej i ukształtowanej krainy historycznej czy jednostki politycznej, mimo krótkiej tradycji państwowej, jest w pełni uzasadnione (co nie musi być przesłanką wystarczającą do istnieniu państwa Bośnia i Hercegowina). Terytorium to nigdy nie uległo podziałom, podlegając władzy zwierzchniej Turcji, Austro–Węgier lub innej, rozpatrywane było jako całość geopolityczna, często ciesząc się mniejszą lub większą autonomią. Było też częścią składową powojennej Jugosławii, stając się elementem równowagi między dwoma największymi narodami południowosłowiańskimi – Serbami i Chorwatami. Jednak skomplikowana struktura etniczna spowodowała, że kraj ten nie stał się częścią ani Serbii, ani Chorwacji, a jego losy polityczne były skomplikowane.


44. Ibid., s. 89-90.
45. Zob. szerzej I. Rycerska, Rozpad Jugosławii. Przyczyny i przebieg, Kielce 2003, s. 13-20; M. J. Zacharias, op. cit., s. 396-477.
46. Zob. szerzej rozdział III
skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz