Bośnia i Hercegowina: kształtowanie państwa i pozycja międzynarodowa (1992-2006)
Wysoki Przedstawiciel został upoważniony m. in. do unieważniania wyborów parlamentarnych i prezydenckich, dymisjonowania osób
wybieralnych na najwyższe stanowiska państwowe oraz pozytywnej inicjatywy ustawodawczej. High Representative, będący od 2003 r.
także specjalnym wysłannikiem Unii Europejskiej267, odwoływał niejednokrotnie z funkcji najważniejszych
polityków w kraju, utrudniających wprowadzanie w życie daytońskich zasad. W 1998 r. C. Westendorp rozwiązał parlament RS, w 1999 r.
zdymisjonował prezydenta RS N. Poplašena, w 2001 r. W. Petritsch odwołał członka Prezydium Bośni i Hercegowiny A. Jelavicia, w 2004 r.
P. Ashdown pozbawił funkcji 60 przedstawicieli RS, łącznie z przewodniczącym parlamentu. Pod naciskiem Wysokiego Przedstawiciela
ustąpił również M. Šarović oraz D. Čović. HR wymusił także akceptację wspólnych symboli narodowych (godła, flagi, hymnu), przyjęcie w
2002 r. jednolitych dowodów osobistych i tablic rejestracyjnych, rozstrzygnął status spornego Brčka, nominował w 2002 r. sędziów Sądu
Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego, dzięki jego wysiłkom powstała w 2000 r. jednolita Państwowa Służba Graniczna. Przedstawione
zostały jedynie najważniejsze decyzje „komisarza wspólnoty międzynarodowej”, pomijając setki innych decyzji, na każdym
poziomie państwa, choćby zwolnienie z funkcji burmistrza Mostaru Ivana Mladicia lub burmistrza Dojnego Vakufu Kemala Terzicia.
Potwierdza to newralgiczną rolę społeczności międzynarodowej w funkcjonowaniu państwa i niejako o „zlepianiu go na siłę”268.
Utrzymaniu integralności i stabilności Bośni i Hercegowiny służyło także „wciąganie” państwa w struktury międzynarodowe, w szczególności perspektywa członkostwa w Unii Europejskiej i Pakcie Północnoatlantyckim, będące głównymi zachętami do kontynuacji przemian w państwie. W terminologii unijnej obszar, do którego należy Bośnia nazywany został w 1999 r. Bałkanami Zachodnimi, czyli „byłą Jugosławią minus Słowenia, plus Albania”. Unia Europejska, świadoma swojej możliwości oddziaływania na region, rozwijała relacje z jego państwami już od 1996 r., w ramach tzw. podejścia regionalnego, którego głównymi celami było ustanowienie i utrzymanie demokracji i rządów prawa, zapewnienie poszanowania mniejszości narodowych i praw człowieka oraz ożywienie aktywności gospodarczej w regionie. Bałkany, implementując postanowienia z Dayton, miały stać się obszarem stabilnym politycznie i gospodarczo. Wsparcie dla przemian i odbudowy państw Półwyspu Bałkańskiego zostało wzmocnione w następnych latach. Wyrazem coraz większego zaangażowania Unii stał się Proces Stabilizacji i Stowarzyszenia (Stabilisation and Association Process, SAP), przygotowany w 1999 r. i zainicjowany w Zagrzebiu w 2000 r., wspomagający rozwój, transformację i modernizację państw regionu269. Jego najważniejszymi celami są wzmocnieni demokracji i rządów prawa, rozwój gospodarki rynkowej oraz walka z przestępczością zorganizowaną. Wspiera współpracę regionalną, szczególnie w wymiarze ekonomicznym oraz kompleksowe przemiany systemowe. Zakłada również ściślejszą współpracę z UE.
W ramach Procesu z poszczególnymi państwami zawierane są Układy o Stabilizacji i Stowarzyszeniu (Stabilisation and Assiciation Agreements, SAA). Wskazują one na kierunki reform, które są konieczne na drodze do Unii i tworzą preferencje
handlowe ze
Wspólnotą. Zapewniają pomoc finansową i ustanawiają dialog w obszarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Wprowadzają również
obowiązek konstruktywnej współpracy państw regionu z Międzynarodowym Trybunałem ds. Zbrodni w byłej Jugosławii (International
Criminal Tribunal for the former Yugoslavia, ICTY) w Hadze. SAA stanowią „siłę napędową” dla integracji
handlowej, reform wewnętrznych oraz zbliżenia z UE, m.in. dzięki klauzulom zachęcającym do zintegrowania prawodawstwa oraz budowy
zdolności administracyjnej. Zastosowane zostały wobec wszystkich państw Bałkanów Zachodnich tzw. autonomiczne środki handlowe.
Umożliwiają one bezcłowy dostęp do rynku Unii niemal wszystkich produktów pochodzących z tego regionu. Preferencje handlowe okazały
się skuteczne, przyczyniając się do wzrostu wywozu z Bałkanów Zachodnich do UE średnio o 8% w stosunku rocznym (2000–2004).
Obowiązywanie tych środków ostatnio przedłużono do końca 2010 r.
W roku 2000 r. podczas Rady Europejskiej w Feira stwierdzono, że uczestnicy SAA są potencjalnymi kandydatami do członkostwa we Wspólnocie. W czerwcu 2003 r. w czasie szczytu UE – Bałkany Zachodnie w Salonikach wyrażono ponownie poparcie Unii dla perspektywy europejskiej krajów Bałkanów Zachodnich. Na szczycie zatwierdzono „agendę z Salonik”, obejmującą działania zaczerpnięte z procesu przedakcesyjnego, i podjęto zobowiązanie do ich wspólnej realizacji270. W ramach „agendy z Salonik” prowadzony jest dialog polityczny i współpraca w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) na tzw. forum politycznym UE – Bałkany Zachodnie, organizowane coroczne spotkania ministrów spraw zagranicznych oraz ministrów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Agenda przewidziała również intensyfikację SAP poprzez zawieranie tzw. Układów (Partnerstw) Europejskich, wskazujących priorytetowe obszary, w których potrzebne są reformy, na każdym etapie przed akcesją. Kraje opracowują Plany Działań (Action Plans), pozostające spójne z polityką wewnętrzną i zawierające plany legislacyjne, administracyjne i budżetowe. Partnerstwa Europejskie stanowiły także bazę dla implementacji programu wsparcia CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation)271.
267. Co było efektem przejęcia przez Unię Europejską inicjatywy w Bośni.
268. V. Stojarová, op. cit., s. 68; W. Stanisławski, Bośnia i Hercegowina wobec..., s. 8-9; F. Friedman, op. cit., s. 69-72.
269. Ważną inicjatywą był także Pakt Stabilizacji Europy Południowo–Wschodniej, służący promowaniu reform politycznych i gospodarczych w regionie, mający stać się „wehikułem” prowadzącym do Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Zob. szerzej W. Petroff, Stabilizacja czy przełom? Europa Południowo–Wschodnia i Pakt Stabilizacyjny dla regionu, [w: ] Świat po Kosowie, red. A. Magdziak–Miszewska, Warszawa 2000, s. 110-114.
270. Zob. szerzej Strona internetowa International Crisis Group, http://www.crisisgroup.org, „Thessaloniki and After (II): The EU and Bosnia”, „Europe Briefing”, inf. z 20 VI 2003.
271. Wspólnotowe Wsparcie dla Odbudowy, Rozwoju i Stabilności Bałkanów.
Utrzymaniu integralności i stabilności Bośni i Hercegowiny służyło także „wciąganie” państwa w struktury międzynarodowe, w szczególności perspektywa członkostwa w Unii Europejskiej i Pakcie Północnoatlantyckim, będące głównymi zachętami do kontynuacji przemian w państwie. W terminologii unijnej obszar, do którego należy Bośnia nazywany został w 1999 r. Bałkanami Zachodnimi, czyli „byłą Jugosławią minus Słowenia, plus Albania”. Unia Europejska, świadoma swojej możliwości oddziaływania na region, rozwijała relacje z jego państwami już od 1996 r., w ramach tzw. podejścia regionalnego, którego głównymi celami było ustanowienie i utrzymanie demokracji i rządów prawa, zapewnienie poszanowania mniejszości narodowych i praw człowieka oraz ożywienie aktywności gospodarczej w regionie. Bałkany, implementując postanowienia z Dayton, miały stać się obszarem stabilnym politycznie i gospodarczo. Wsparcie dla przemian i odbudowy państw Półwyspu Bałkańskiego zostało wzmocnione w następnych latach. Wyrazem coraz większego zaangażowania Unii stał się Proces Stabilizacji i Stowarzyszenia (Stabilisation and Association Process, SAP), przygotowany w 1999 r. i zainicjowany w Zagrzebiu w 2000 r., wspomagający rozwój, transformację i modernizację państw regionu269. Jego najważniejszymi celami są wzmocnieni demokracji i rządów prawa, rozwój gospodarki rynkowej oraz walka z przestępczością zorganizowaną. Wspiera współpracę regionalną, szczególnie w wymiarze ekonomicznym oraz kompleksowe przemiany systemowe. Zakłada również ściślejszą współpracę z UE.
W ramach Procesu z poszczególnymi państwami zawierane są Układy o Stabilizacji i Stowarzyszeniu (Stabilisation and Assiciation Agreements, SAA). Wskazują one na kierunki reform, które są konieczne na drodze do Unii i tworzą preferencje
W roku 2000 r. podczas Rady Europejskiej w Feira stwierdzono, że uczestnicy SAA są potencjalnymi kandydatami do członkostwa we Wspólnocie. W czerwcu 2003 r. w czasie szczytu UE – Bałkany Zachodnie w Salonikach wyrażono ponownie poparcie Unii dla perspektywy europejskiej krajów Bałkanów Zachodnich. Na szczycie zatwierdzono „agendę z Salonik”, obejmującą działania zaczerpnięte z procesu przedakcesyjnego, i podjęto zobowiązanie do ich wspólnej realizacji270. W ramach „agendy z Salonik” prowadzony jest dialog polityczny i współpraca w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) na tzw. forum politycznym UE – Bałkany Zachodnie, organizowane coroczne spotkania ministrów spraw zagranicznych oraz ministrów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Agenda przewidziała również intensyfikację SAP poprzez zawieranie tzw. Układów (Partnerstw) Europejskich, wskazujących priorytetowe obszary, w których potrzebne są reformy, na każdym etapie przed akcesją. Kraje opracowują Plany Działań (Action Plans), pozostające spójne z polityką wewnętrzną i zawierające plany legislacyjne, administracyjne i budżetowe. Partnerstwa Europejskie stanowiły także bazę dla implementacji programu wsparcia CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation)271.
267. Co było efektem przejęcia przez Unię Europejską inicjatywy w Bośni.
268. V. Stojarová, op. cit., s. 68; W. Stanisławski, Bośnia i Hercegowina wobec..., s. 8-9; F. Friedman, op. cit., s. 69-72.
269. Ważną inicjatywą był także Pakt Stabilizacji Europy Południowo–Wschodniej, służący promowaniu reform politycznych i gospodarczych w regionie, mający stać się „wehikułem” prowadzącym do Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Zob. szerzej W. Petroff, Stabilizacja czy przełom? Europa Południowo–Wschodnia i Pakt Stabilizacyjny dla regionu, [w: ] Świat po Kosowie, red. A. Magdziak–Miszewska, Warszawa 2000, s. 110-114.
270. Zob. szerzej Strona internetowa International Crisis Group, http://www.crisisgroup.org, „Thessaloniki and After (II): The EU and Bosnia”, „Europe Briefing”, inf. z 20 VI 2003.
271. Wspólnotowe Wsparcie dla Odbudowy, Rozwoju i Stabilności Bałkanów.
<< poprzednia | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | następna >>
