Bośnia i Hercegowina: kształtowanie państwa i pozycja międzynarodowa (1992-2006)
Do Prezydium Bośni i Hercegowiny wybrano: Bośniaka S. Tihicia z SDA (37% głosów) – pokonał nieznacznie H. Silajdžicia z SBiH
(35%); Serba M. Šarovicia z SDS (35%) – drugi Nebojša Radmanović (SNSD) zdobył 20% głosów oraz Chorwata Dragana Čovicia (61%),
wystawionego do wyborów przez koalicję partii chorwackich (drugi Mladen Ivanković–Lijanović uzyskał tylko 17%). W wyborach do
Izby Reprezentantów Bośni i Hercegowiny w Federacji wygrała SDA (32%), zaś największą porażkę odniosła partia rządząca, umiarkowana
SDP (15,6%). Premierem rządu centralnego został Admam Terzić z SDA. W Republice Serbskiej zwyciężyła SDS (33%), jednak znaczącą siłą
stała się także SNSD (22%) M. Dodika. Prezydentem RS został Dragan Čavić z SDS (36%), pokonując Milana Jelicia z SNSD (22%).
Podczas tej kadencji zmierzono się z jednym z najtrudniejszych problemów państwa – unifikacją sił zbrojnych. Po wojnie powstały dwa Ministerstwa Obrony, na poziomie każdego z podmiotów składowych. W Federacji jednostki wojskowe dzieliły się na chorwackie i bośniackie (3 korpusy bośniackie i 1 chorwacki), lecz stworzono równoległy system dowodzenia. W rzeczywistości, mimo usilnych starań Amerykanów, nie udało się stworzyć jednej armii bośniackiej; w praktyce były to oddzielne siły zbrojne. Jednostki chorwackie jeszcze długo po wojnie były wspierane finansowo przez rząd w Zagrzebiu235. W RS istniała zupełnie odrębna armia oraz autonomiczna Najwyższa Rada Obrony236. Nacisk społeczności międzynarodowej na transformację sił wywoływał sprzeciw szczególnie w serbskiej części państwa. Sytuację zaogniały liczne afery szpiegowskie, np. służby specjalne RS podsłuchiwały polityków Federacji, przedstawicieli społeczności międzynarodowej, w tym SFOR. Problemem była też redukcja stanu osobowego jednostek, docelowo do 8 tys. w Federacji i 4 tys. w Republice. Jeszcze w 1999 r. w Bośni i Hercegowinie było 42 tys. wojsk – 30 tys. w części chorwacko–muzułmańskiej, a 12 tys. w serbskiej. W 2004 r. zintensyfikowano działania na rzecz powołania wspólnego Ministerstwa Obrony Bośni i Hercegowiny. Był to też wymóg, którego spełnienie warunkowało rozpoczęcie rozmów z Paktem Północnoatlantyckim o przystąpieniu Bośni do programu Partnerstwo dla Pokoju. Pod naciskiem wspólnoty międzynarodowej parlament RS 30 sierpnia 2005 r. zniósł wcześniejszą decyzje o utrzymaniu własnego wojska. Dzięki temu 31 grudnia 2005 r. zlikwidowano Ministerstwo Obrony Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Ministerstwo Obrony Republiki Serbskiej, powołując od 1 stycznia 2006 r. Ministerstwo Bośni i Hercegowiny. Rozwiązano kwestię wspólnego dowództwa, pozostał natomiast problem struktury jednostek wojskowych. Mimo, że oficjalnie Wojska Republiki Serbskiej (VRS), Chorwackiej Rady Obrony i Armii Bośni i Hercegowiny były częściami składowymi sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny, utrzymał się wewnętrzny podział według kryterium etnicznego, co cieszyło się poparciem chorwackich i serbskich polityków. Zdarzały się sytuacje, kiedy serbscy rekruci do wojska bośniackiego odmawiali przysięgi, mówiącej, że będą służyć Bośni i Hercegowinie i gwizdali podczas odgrywania hymnu państwowego237. Także Bośniacy nie chcieli służyć w RS. Takie zdarzenia oddawały obraz społeczeństwa i instytucji państwa, funkcjonujących tylko dzięki naciskom wspólnoty międzynarodowej238. <
br />
W kwietniu 2003 r. na szczytach władzy doszło do istotnej zmiany. Członek Prezydium Bośni i Hercegowiny M. Šarović został zmuszony przez Wysokiego Przedstawiciela, Paddiego Ashdowna do podania się do dymisji. Powodem było oskarżenie o nielegalną sprzedaż broni do objętego embargiem Iraku. Miejsce M. Šarovicia zajął Borislav Paravać. Także chorwacki członek Prezydium nie dokończył kadencji. W marcu 2005 r., oskarżony o korupcję, został przez P. Ashdowna usunięty z urzędu239. Jego miejsce zajął Ivo Miro Jović240.
W kampanii do wyborów w 2006 r. najważniejszą rolę odegrały także podziały etniczne. Członkami Prezydium Bośni i Hercegowiny zostali: Bośniak H. Silajdžić z SBiH (62%), pokonując dotychczasowego współprezydenta, przewodniczącego SDA S. Tihicia (28%); Serb N. Radmanović z SNSD (55%) , zwyciężając Mladena Bosicia z SDS (25%) oraz Chorwat Želijko Komsić z SDP (41%) – drugi był nacjonalista I. M. Jović (25%) z HDZ BiH. Wyniki wyborów mogłyby wskazywać na uspokojenie sytuacji wewnętrznej, przegrały bowiem partie nacjonalistyczne, rządzące w latach dziewięćdziesiątych. Jednak podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy była wszechogarniająca je korupcja. Polem konfliktu między chorwackim i bośniackim (kandydaci opowiadający się za wieloetniczną Bośnią), a serbskim członkiem Prezydium, w dalszym ciągu pozostała kwestia podziału państwa, którego zachowania Serbowie bronili, bez względu na opcję polityczną. W wyborach do Izby Reprezentantów w Federacji zwyciężyła SDS (25%), ale dobry wynik osiągnęła także SBiH (23%) oraz SDP (15%). W RS ogromny sukces odniosła partia M. Dodika – SNSD, zdobywając 47% głosów, miażdżąc SDS (19%), która pogrążyła się w aferach korupcyjnych. Takie wyniki niewiele zmieniły w sytuacji politycznej kraju, gdyż SNSD nie zamierzała rezygnować z odrębności, jaką cieszyła się Republika Serbska241.
233. Koalicja HDZ i Chorwackiej Unii Chrześcijańsko – Demokratycznej Bośni i Hercegowiny.
234. Chorwacka Unia Demokratyczna.
235. Po śmierci F. Tudjmana nowe władze wycofały się z finansowania Chorwackiej Rady Obrony (HVO) – chorwackich wojsk w Bośni.
236. Rząd w Belgradzie zaprzestał udzielania pomocy Wojsku Republiki Serbskiej dopiero na mocy uchwały z 1 marca 2002 r.
237. Dopiero po interwencji Wysokiego Przedstawiciela Paddiego Ashdowna przysięgi powtórzono.
238. V. Stojarová, op. cit., s. 63-66; M. Kuczyński, op. cit., s. 238, 251; M. Zawadzki, Serbowie odmawiają przysięgi, „Gazeta Wyborcza”, 19 IV 2005, nr 90, s. 13.
239. W listopadzie 2006 r. został skazany na 5 lat więzienia.
240. V. Stojarová, op. cit., s. 68.
241. Strona internetowa Bosnian Institute, http://www.bosnia.org.uk, „B-H General elections 30 September – 1 October 2006”, „Bosnia Report”, August – December 2006, No: 53 – 54, inf. z 21 IX 2008.
242. Koalicja HDZ i Chorwackiej Wspólnoty Narodowej.
243. Chorwaci Razem, koalicja prowadzona przez HDZ 1990.
244. Partia Ludowa „Praca na rzecz Poprawy”.
 |
Podczas tej kadencji zmierzono się z jednym z najtrudniejszych problemów państwa – unifikacją sił zbrojnych. Po wojnie powstały dwa Ministerstwa Obrony, na poziomie każdego z podmiotów składowych. W Federacji jednostki wojskowe dzieliły się na chorwackie i bośniackie (3 korpusy bośniackie i 1 chorwacki), lecz stworzono równoległy system dowodzenia. W rzeczywistości, mimo usilnych starań Amerykanów, nie udało się stworzyć jednej armii bośniackiej; w praktyce były to oddzielne siły zbrojne. Jednostki chorwackie jeszcze długo po wojnie były wspierane finansowo przez rząd w Zagrzebiu235. W RS istniała zupełnie odrębna armia oraz autonomiczna Najwyższa Rada Obrony236. Nacisk społeczności międzynarodowej na transformację sił wywoływał sprzeciw szczególnie w serbskiej części państwa. Sytuację zaogniały liczne afery szpiegowskie, np. służby specjalne RS podsłuchiwały polityków Federacji, przedstawicieli społeczności międzynarodowej, w tym SFOR. Problemem była też redukcja stanu osobowego jednostek, docelowo do 8 tys. w Federacji i 4 tys. w Republice. Jeszcze w 1999 r. w Bośni i Hercegowinie było 42 tys. wojsk – 30 tys. w części chorwacko–muzułmańskiej, a 12 tys. w serbskiej. W 2004 r. zintensyfikowano działania na rzecz powołania wspólnego Ministerstwa Obrony Bośni i Hercegowiny. Był to też wymóg, którego spełnienie warunkowało rozpoczęcie rozmów z Paktem Północnoatlantyckim o przystąpieniu Bośni do programu Partnerstwo dla Pokoju. Pod naciskiem wspólnoty międzynarodowej parlament RS 30 sierpnia 2005 r. zniósł wcześniejszą decyzje o utrzymaniu własnego wojska. Dzięki temu 31 grudnia 2005 r. zlikwidowano Ministerstwo Obrony Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Ministerstwo Obrony Republiki Serbskiej, powołując od 1 stycznia 2006 r. Ministerstwo Bośni i Hercegowiny. Rozwiązano kwestię wspólnego dowództwa, pozostał natomiast problem struktury jednostek wojskowych. Mimo, że oficjalnie Wojska Republiki Serbskiej (VRS), Chorwackiej Rady Obrony i Armii Bośni i Hercegowiny były częściami składowymi sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny, utrzymał się wewnętrzny podział według kryterium etnicznego, co cieszyło się poparciem chorwackich i serbskich polityków. Zdarzały się sytuacje, kiedy serbscy rekruci do wojska bośniackiego odmawiali przysięgi, mówiącej, że będą służyć Bośni i Hercegowinie i gwizdali podczas odgrywania hymnu państwowego237. Także Bośniacy nie chcieli służyć w RS. Takie zdarzenia oddawały obraz społeczeństwa i instytucji państwa, funkcjonujących tylko dzięki naciskom wspólnoty międzynarodowej238. <
W kwietniu 2003 r. na szczytach władzy doszło do istotnej zmiany. Członek Prezydium Bośni i Hercegowiny M. Šarović został zmuszony przez Wysokiego Przedstawiciela, Paddiego Ashdowna do podania się do dymisji. Powodem było oskarżenie o nielegalną sprzedaż broni do objętego embargiem Iraku. Miejsce M. Šarovicia zajął Borislav Paravać. Także chorwacki członek Prezydium nie dokończył kadencji. W marcu 2005 r., oskarżony o korupcję, został przez P. Ashdowna usunięty z urzędu239. Jego miejsce zajął Ivo Miro Jović240.
W kampanii do wyborów w 2006 r. najważniejszą rolę odegrały także podziały etniczne. Członkami Prezydium Bośni i Hercegowiny zostali: Bośniak H. Silajdžić z SBiH (62%), pokonując dotychczasowego współprezydenta, przewodniczącego SDA S. Tihicia (28%); Serb N. Radmanović z SNSD (55%) , zwyciężając Mladena Bosicia z SDS (25%) oraz Chorwat Želijko Komsić z SDP (41%) – drugi był nacjonalista I. M. Jović (25%) z HDZ BiH. Wyniki wyborów mogłyby wskazywać na uspokojenie sytuacji wewnętrznej, przegrały bowiem partie nacjonalistyczne, rządzące w latach dziewięćdziesiątych. Jednak podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy była wszechogarniająca je korupcja. Polem konfliktu między chorwackim i bośniackim (kandydaci opowiadający się za wieloetniczną Bośnią), a serbskim członkiem Prezydium, w dalszym ciągu pozostała kwestia podziału państwa, którego zachowania Serbowie bronili, bez względu na opcję polityczną. W wyborach do Izby Reprezentantów w Federacji zwyciężyła SDS (25%), ale dobry wynik osiągnęła także SBiH (23%) oraz SDP (15%). W RS ogromny sukces odniosła partia M. Dodika – SNSD, zdobywając 47% głosów, miażdżąc SDS (19%), która pogrążyła się w aferach korupcyjnych. Takie wyniki niewiele zmieniły w sytuacji politycznej kraju, gdyż SNSD nie zamierzała rezygnować z odrębności, jaką cieszyła się Republika Serbska241.
 |
233. Koalicja HDZ i Chorwackiej Unii Chrześcijańsko – Demokratycznej Bośni i Hercegowiny.
234. Chorwacka Unia Demokratyczna.
235. Po śmierci F. Tudjmana nowe władze wycofały się z finansowania Chorwackiej Rady Obrony (HVO) – chorwackich wojsk w Bośni.
236. Rząd w Belgradzie zaprzestał udzielania pomocy Wojsku Republiki Serbskiej dopiero na mocy uchwały z 1 marca 2002 r.
237. Dopiero po interwencji Wysokiego Przedstawiciela Paddiego Ashdowna przysięgi powtórzono.
238. V. Stojarová, op. cit., s. 63-66; M. Kuczyński, op. cit., s. 238, 251; M. Zawadzki, Serbowie odmawiają przysięgi, „Gazeta Wyborcza”, 19 IV 2005, nr 90, s. 13.
239. W listopadzie 2006 r. został skazany na 5 lat więzienia.
240. V. Stojarová, op. cit., s. 68.
241. Strona internetowa Bosnian Institute, http://www.bosnia.org.uk, „B-H General elections 30 September – 1 October 2006”, „Bosnia Report”, August – December 2006, No: 53 – 54, inf. z 21 IX 2008.
242. Koalicja HDZ i Chorwackiej Wspólnoty Narodowej.
243. Chorwaci Razem, koalicja prowadzona przez HDZ 1990.
244. Partia Ludowa „Praca na rzecz Poprawy”.
<< poprzednia | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | następna >>
