I wojna światowa
Tymczasem wojna wybuchła także na wschodzie. Austriackie klęski poniesione w walce z Rosją zmusiły Niemców do zaangażowania na tym froncie więcej ilości oddziałów niż zakładano pierwotnie. Drugi front, którego tak się obawiali, stał się rzeczywistością. Jednakże Niemcy odnieśli niespodziewane sukcesy w walce z Rosją, zwyciężając w 1914 r. bitwy pod Tannenbergiem i nad Jeziorami Mazurskimi, zdobywając w 1915 r. kontrolowaną przez Rosjan część Polski. W tym samym roku do wojny po stronie państw centralnych zaangażował się Bułgaria, której oddziały wspólnie z Niemcami rychło podbiły Serbię. Austriacy – ponosząc klęski na froncie wschodnim i na Bałkanach – radzili sobie lepiej w walce z Włochami, którzy przyłączyli się do wojny po stronie aliantów w 1915 r. Kiedy Rumunia w roku 1916 także poparła ententę, Niemcy po błyskotliwej i szybkiej kampanii podbili ją, zabezpieczając sobie w ten sposób niezbędne dostawy ropy.22 sierpnia 1915 r. Japonia wypowiedziała Niemcom wojnę i zaatakowała niemiecką kolonię Tsingtao, która została zdobyta 11 tygodni później po wspólnej kampanii z Brytyjczykami. Niemieckie okręty były ścigane na Oceanie Indyjskim i południowym Atlantyku, gdzie w dążeniu do panowania na morzu pod koniec 1914 r. rozegrały się bitwy pod Corobel, Chile i Falklandami. Także posiadłości Niemiec w Afryce zostały zaatakowane – na południowym zachodzie przez oddziały południowoafrykańskie, a na wschodzie przez Brytyjczyków.
Nic przypominającego tę wojnę ten świat do taj pory nie widział. Użyto nowych rodzajów broni, czyniąc z nich śmiertelny użytek. Niemcy jako pierwsi, zastosowali ciężką artylerię. Odgłosy wystrzałów jednej z takich armat, Grubej Berty, dało się słyszeć po drugiej stronie kanału, w hrabstwie Kent.
Jednak za największą liczbę ofiar odpowiedzialne były karabiny maszynowe i gaz bojowy. Zresztą oślepiający i ogłuszający gaz musztardowy (iperyt) był bronią obosieczną – w przypadku zmiany kierunku wiatru mógł zatruć tych, którzy go użyli. Brytyjski wynalazek – czołg – wydawał się być cudowną bronią, kiedy po raz pierwszy został wykorzystany w bitwie pod Sommą. Jednak siła zaskoczenia jakie mógł on wywołać została zaprzepaszczona przez to, że użyto go zanim wystartowała produkcja, mogąca w pełni zaspokoić potrze
Obydwie strony użyły także po raz pierwszy sił powietrznych. Pierwszy raz w historii ludzkości ludność cywilna została zbombardowana. Wielka Brytania atakowana była z ogromnych sterowców, Zeppelinów, a piloci w swoich dwupłatowych samolotach wikłali się w potyczki „jeden na jeden”, często przy użyciu jedynie pistoletu, a nawet cegieł. Jednak niezależnie od postępującej technologii dowódcy dalej najchętniej polegali na tysiącach żołnierzy posłanych do ataku na okopy wroga.
Wojna na froncie zachodnim przeciągała się. Dowódcy brytyjscy pod kierownictwem marszałka polowego Douglasa Haiga wiązali swoje nadzieje z planowaną dużą ofensywą. A liczba ofiar stale rosła. Wyjątkiem była koncepcja, której orędownikiem był Pierwszy Lord Admiralicji, Winston Churchill. Wierzył on, że zwycięstwo można odnieść przez wyłączenie Turcji z wojny. Jednak ekspedycja brytyjskiej marynarki wojennej, która w 1915 r. udała się na Dardanele, nie zdołała zdobyć stolicy Turcji, Konstantynopolu (teraz Istambuł). Także desanty w okolicach Gallipoli, przeprowadzone przez połączone siły brytyjskie, australijskie i nowozelandzkie, a później francuskie i indyjskie, zostały odparte. W 1916 r. obydwie strony zwiększyły produkcję broni. W Wielkiej Brytanii wprowadzono pobór do wojska, a Lloyd George został premierem. W Niemczech wojną kierowali generałowie Hindenburg i Ludendorf. Francja dopiero w 1917 r. doczekała się równie niezłomnego dowódcy Geargesa Clemenceau, zwanego „Tygrysem”.
Jedyną wielką bitwą morską tej wojny był bój stoczony w 1916 r. u wybrzeży Jutlandii, w którym flota niemiecka zmierzyła się z Marynarką Królewską Wielkiej Brytanii. Brytyjczycy stracili więcej okrętów i ludzi. Jednak udało im się zagnać flotę niemiecką z powrotem do portu, gdzie pozostała już do końca wojny. Dzięki temu Marynarka Królewska mogła założyć na Niemcy blokadę, odcinając je od niezbędnych dostaw.
Niemcy liczyli na okręty podwodne zwane u-bootami, które miały zatapiać statki dostawcze płynące do Wielkiej Brytanii. Kiedy 8 maja 1915 r. u-boot zatopił liniowiec Lusitania, ze 128 wpływowymi osobistościami amerykańskimi na pokładzie, możliwość przystąpienia Ameryki do wojny po stronie aliantów stała się bardzo realna.
Do 1917 r. Niemcy zaprzestali nieograniczonych działań wojennych n
a morzu. Potem, mając większą ilość u-bootów, powrócili do „wojny totalnej”, atakując wszystkie okręty na terytoriach alianckich. Zabójcze u-booty zatopiły setki okrętów handlowych, zanim Brytyjczycy wpadli na pomysł konwojów ochranianych przez „niszczyciele”. Kampania niemiecka nie powiodła się i w kwietniu 1917 r. amerykański prezydent Woodrow Wilson wypowiedział Niemcom wojnę.Pomimo druzgoczącego zwycięstwa niemiecko-austriackiego nad Włochami pod Caporetto, sprzymierzeńcy Niemiec gonili resztkami sił. Cesarz austriacki potajemnie pertraktował na temat pokoju, a Turcja po utracie Jerozolimy i Bagdadu znajdowała się w całkowitym odwrocie. Armia niemiecka byłą wyczerpana i zdemoralizowana, a wojska Amerykańskie znajdowały się w drodze do Europy. Pierwsze ich oddziały, pod wodzą generała Pershinga, wylądowały na starym kontynencie 27 czerwca 1917 r.
Ludendorf postanowił wykorzystać ostatnią szansę na zwycięstwo, jaką przyniósł mu traktat pokojowy z bolszewikami, podpisany 3 marca 1918 r. w Brześciu Litewskim. Natychmiast milion żołnierzy zostało przerzuconych na front zachodni i rozpoczęła się „ofensywa Ludendorfa”, która zmusiła aliantów do chwilowego odwrotu. Straty po obu stronach były ogromne, ale od lipca, co miesiąc przybywało po 300 tys. nowych żołnierzy amerykańskich w celu wzmocnienia aliantów.
Głód i nieunikniona porażka jeszcze bardziej obniżyła niemieckie morale. 8 sierpnia 1918 r. alianci zjednoczyli się pod wspólnym dowództwem marszałka Focha przeprowadzili natarcie w pobliżu Amiens, przełamując linie obrony wroga. Niemcy wycofali się do Belgii. Bronili się jednak zaciekle i nawet w momencie zakończenia wojny pod ich okupacją znajdowały się obce terytoria.
W październiku rozpadło się imperium austro-węgierskie. Brytyjskie i arabskie oddziały, pod dowództwem T. E. Lawrence’a, zdobyły Damaszek i Turcja oraz Bułgaria poddały się. W niemieckiej flocie wybuch bunt i cesarz Niemiec zmuszony został do abdykacji. 31 października 1918 r. Niemcy wystąpiły o zawieszenie broni (kończące działanie wojenne), podpisane przez obie strony 11 listopada 1918 r. o godzinie jedenastej rano. Traktat Wersalski, podpisany w czerwcu 1919 r., nałożył na Niemcy surowe warunki pokojowe. W ten sposób „wojna mająca położyć kres wojnom” została ostatecznie zakończona.
Autor: Zyx2
<< poprzednia | 1 | 2
