Rzymski domus

Zagadnienie podziału domu na dwie główne części, choć ważne, nie jest jedynym problemem badawczym, z którym należy się zmierzyć. Niezbędne też, dla zrozumienia społeczeństwa rzymskiego jest ustalenie czy istniał podział domu italskiego według wieku, płci, statusu, a wreszcie funkcji poszczególnych pomieszczeń. Witruwiusz pisał tylko o najważniejszych pomieszczeniach, związanych z działalnością publiczną mężczyzn; resztę pokoi pominął, zapewne uznając je za niewarte uwagi28.
Najbardziej widocznym podziałem przestrzeni, jaki można spodziewać się znaleźć, jest rozdział pomieszczeń na należące do obywateli i zajmowane przez niewolników29. Podział ten, o ile w ogóle istnieje, pozostaje w większości niewidoczny. Tylko w największych domach można wyróżnić wyraźnie różniącą się przestrzeń, część „brudną”, w obrębie której znajdują się kuchnia i łazienka. Bardzo często ściany tych pomieszczeń
są tylko plastrowane/powlekane gipsowym tynkiem, pozbawione dekoracji. O ile jednak można by było przypuszczać, że większość niewolników spędzała w tych pokojach swój czas, to brak przekonujących dowodów mogących potwierdzić powyższą hipotezę30. Mamy natomiast wiele przekazów sugerujących stałą obecność niewolników w pobliżu właściciela31. Prawdopodobne wydaje się, że obywatele zamiast separować niewolników, raczej trzymali ich przy sobie, a różniące się w wystroju pomieszczenia, podkreślają różnicę w wykonywanych w ich obrębie czynnościach, takich jak gotowanie czy przechowywanie żywności32. Inne podziały także pozostają niewykrywalne. Żadne z domów pompejańskich nie wydają się posiadać przestrzeni przeznaczonych dla kobiet i dzieci. W świetle nowych badań archeologicznych nie wydaje się też, by do wszystkich pomieszczeń były przypisane określone funkcje33. Ta sama przestrzeń budynku w różnych domach mogła służyć innym celom, a jeden pokój mógł spełniać jednocześnie wiele zadań.

Zrozumienie, że pomieszczenia domusu nie były wydzielone ani ze względu na ich przeznaczenie, ani ze względu na status członków rodziny pociąga za sobą dalsze obserwacje. Po przyjrzeniu się dekoracjom architektonicznym i malarskim występującym w domach okazuje się, że także i w tej sferze nie istniał żaden podział na sferę publiczną i prywatną34. Na kopuły, sklepienia, kolumnady, elementy malarstwa monumentalnego można było natrafić zarówno w małych pokoikach, jak i w pomieszczeniach przeznaczonych do przyjmowania petentów. Za ich rozmieszczeniem nie stoją żadne d
ostrzegalne przesłanki.

Wszystkie powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że witruwiański podział domostwa na dwie główne części, przednią – publiczną, skoncentrowaną wokół atrium i tylną – prywatną, której główne pomieszczenie stanowił perystyl, nie do końca odpowiadał rzeczywistości. Domy - w teorii miejsce publiczne, w praktyce stanowiły miejsce prywatne, zapewniające schronienie członkom rodziny. Pomimo jednak sztuczności witruwiańskiego podziału, w bogatych domostwach podział był on wykorzystywany do kreowania publicznego wizerunku swojego właściciela, jako aktywnego członka rzymskiej społeczności i miejsce promujące go wśród społeczeństwa. To co widział z progu przechodzeń często było tylko wykreowanym przez gospodarza obrazem, a niemal każde pomieszczenie, z natury prywatne, mogło w pewnych okolicznościach pełnić funkcje publiczne. Zamiast więc dokonywać podziału między członkami rodziny a ludźmi spoza niej, może należałoby raczej podzielić społeczeństwo rzymskie na osoby, mające dostęp do domu i na te, które mogłyby oglądać jego wnętrze tylko z ulicy?

Sztuka w domach pompejańskich

W celu uporządkowania malowideł naściennych i podjęcia lepszych prób ich interpretacji pod koniec XIX w. August Mau opierając się o przekazy Witruwiusza podzielił malowidła pompejańskie na cztery style. Mau postrzegał malowidła jako z Pompejów jako zamknięty zbiór, takie jednak kategoryzowanie znacznie zawężało ogólny pogląd na temat malowideł. Mau wyszedł z założenia, że przy tak ogromnej ilości materiału do zbadania, wprowadzenie systemu chronologicznego powinno być pierwszą czynnością przeprowadzoną przez badacza w celu uporządkowania owego materiału. Kolejną wadą systemu Mau'a jest to, że dotyczy on tylko Pompejów. Podział na cztery style nie może być rozciągnięty na cały obszar cesarstwa35. Ponadto pamiętać należy, że rzadko kiedy cały dom malowany był tylko w jednym stylu. Przykładowo nowy właściciel mógł życzyć sobie przemalowania pomieszczeń lub dodania nowych malowideł. Jest też wysoce prawdopodobne, że dużą rolę w malarstwie odgrywała moda, która zmieniała się sezonowo.

W Pompejach widoczna jest zależność między motywami i typami przedstawień w domach w zależności od a bogactwem i statusem społecznym właścicieli. Tak więc kiedy nowe trendy zdobnicze proponowane były przez najbogatszą elitę, bardziej ubodzy mieszkańcy starali się je naśladować, tworząc ich skromniejsze kopie.36

skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz