Ekspansja państwa moskiewskiego

Księstwo halickie wyodrębnia się umową czy uzgodnieniami w Lubaczu na przełomie XII i XIII stulecia. Zajmuje i względnie kontroluje górne rejony Sanu i Dniestru. Pierwszymi władcami byli Wołodar i Wasylko. W tym rejonie bojarstwo znalazło warunki do tworzenia wielkich własności obszarniczych. Nadto księstwo było narażone na ataki wojowniczych plemion takich jak Połowcy. Zaletą ziem było to, że obfitowały w sól tak potrzebną do konserwowania pokarmu. Tu walki z bojarami przybrały pośrednią formę pomiędzy miażdżącymi bądź co bądź dokonaniami księcia Suzdalu a stricte bojarską i oligarchiczną formą jaką był Nowogród. Chcę przez to powiedzieć, że szala zwycięstwa wahała się pomiędzy księciem i nazwijmy to „szlachtą”, choć myślę, że nie jest to zbyt trafne porównanie dla tego okresu. Po śmierci Jarosława Ośmiomysła kolejne konflikty przetoczyły się przez region. Dopiero Roman w 1199 roku opanował względnie sytuację i wprowadził rządy podobne do władców Suzdala.

Tym, co przerwało i raptownie naruszyło koegzystencje trzech ośrodków nastawionych centralistycznie był najazd Mongołów. W trzynastym stuleciu zajęli oni już Azerbejdżan, Gruzję, Armenię, a zagrażali już Rusi. Głównym spotkaniem obu zwaśnionych stron tego etapu była bitwa pod Kałką, gdzie Mongołowie pobili zjednoczone siły części regionów ruskich jak i Połowców. Księstwo riazańskie poprosiło o pomoc księstwa czernichowskie i włodzimierskie, które tą prośbę odrzuciły. Na to nałożyła się dalsza niezgoda i brak umiejętności wspólnej obrony. Tak zaczął się okres podporządkowywania chanowi. Zniszczono Perejasław, Czernichów, Kijów, Halicz i Włodzimierz Wołyński. Złota Orda powaliła cały region, kolokwialnie mówiąc, na kolana. Jej „macki” sięgały nawet do Pskowa i Nowogrodu. Chan stał się najwyższym władcą, choć zostały zachowane instytucje książąt, a nawet tytuł Wielkiego Księcia. Chan żądał tylko i aż ogromnych danin i tak zwanych jarłyków. Od tej pracy miał baskaków, a później te kompetencje przejął władca Rusi. Ten drugi akt snuł się już od XIV wieku. To wtenczas przybrał na sile proces pauperyzacji niższych warstw społecznych, a środek ciężkości gospodarczo-społeczno-ekonomiczno-politycznego obszaru Rusi przesunął się głęboko na północ do Włodzimierza i Nowogrodu.

Powolne tracenie na znaczeniu Nowogrodu zaczęło się już w 1252, kiedy to Aleksander Newski zdobywa go i przyłącza ziemie północne. Oprócz tego Newski wsławił się też licznymi bojami ze starającymi się roz
przestrzenić swe wpływy Szwedami i Niemcami. Można tu zaznaczyć rozbudzone ambicje księcia i nastawienie mocno feudalne, co jest zrozumiałe. Jego osiągnięcia militarne i pogląd na władzę można uznać za kolejny krok w stronę centralizmu i zjednoczenia.

Ważnym zagadnieniem jest kiedy to Moskwa staje się centrum władzy. Staje się to w stuleciu XIV, a dokładnie w drugiej połowie. Już 1326 roku nawiązuje się obopólne ścisłe więzy „przytwierdzające” Cerkiew do tegoż księstwa.

Sama Moskwa jako państwo zaczęła rosnąć w dość oryginalny sposób. Pierwsze przyłączenia polegały na pożyczce pieniędzy innym księstwom w zamian za zastaw gruntów lub bardziej pokrętnie, za pożyczkę pieniężną zaciągniętą, a w terminie nie spłaconą, władca żądał ziemi jako rekompensaty. Drugą formą był podbój. Chana nie interesowało ilu jest książąt i kto rządzi, tereny miały płacić daniny i już... Toteż można było wygrywać spory na Rusi jeśli się miało przychylność chana przez zagwarantowanie mu konkretnych haraczy. Z tej furtki skorzystała Moskwa. Tak też gdy wybuchł bunt w Twerze i Nowogrodzie to Moskwa w przeważającej części pustoszy Twer. W 1328 r. Moskwa dominuje już praktycznie na wschód od ziem swego zagorzałego konkurenta, Litwy, która też ma ambicje „zbierania ziem” oraz prowadziła politykę wzmacniania Nowogrodu. Tarcia te trwały do 1335 r. gdy to kupieckie i bogate niegdyś miasto uznaje się za pokonane. Z jednego źródła dowiadujemy się, że urzędujący książę (to prawdopodobnie jest legenda) staje się pierwszym carem-władcą „wszechrusi”. Dalej następują dalsze konsolidacje ziem. Przyczyniają sie do tego Iwan Krasny. Potem metropolita Aleksy i Dymitr Moskiewski (stosunki małżeńskie z Suzdalem). Przez ten czas nie ustawiają dalsze wykupy ziemi za długi.

W 1375 r. rozpoczyna się Wielka Krucjata przeciw Mongołom i Litwinom. Częściowo przyłączono terytorium Kazania i Starodubu. W kampanii nie lada rolę odgrywa święty mąż Sergiusz, który zagrzewa do boju i twierdzi, że Bóg jest po stronie Rusinów. Kulminacją walk staje się Kulikowe Pole gdzie 8 września 1380 roku następuje punkt zwrotny w dominacji mongolskiej. Władca Wasyl I znowu poszerza władanie. Lata 1392-93 to zdobycie kilku księstw mniejszych i Nowogrodu Niżnego.

W tym czasie bojarom znów ubywa wolności systematycznie ograniczanej przez władzę główną.Co więcej splądrowano też Bułgarię Nadwołżańską (1400 r.) oraz wzmożono konflikty z Litwą.

skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz