Wikingowie - Fakty I Mity

Wikingowie - fakty i mity

Istnieje głęboko zakorzeniony stereotyp średniowiecznego Wikinga czyli Normana. Zarośnięta twarz, głowa okuta w hełm z obowiązkowymi rogami (w rzeczywistości ich nie było) oraz topór - to obraz jaki podpowiada nam wyobraźnia na słowo Wiking. Postaram się nieco przybliżyć tą jakże ciekawą tematykę i przy okazji wyjaśnić niektóre z istniejących niejasności wokół Normanów.

Zacznę od przełomu VIII i IX stulecia. Wtedy to na kartach kronik europejskich pojawia się słowo Norman, czyli "człowiek z północy". Byli to Germanie północni, którzy zamieszkiwali Skandynawię i Półwysep Jutlandzki. Od IX wieku można podzielić ten lud na cztery plemiona: Szwedów, Gotów, Duńczyków i Norwegów. Te grupy etniczne różniły się między sobą językiem, zajmowanym terytorium oraz celem wypraw.

Szwedzi, zwani też Waregami (od nazwy jednego z plemion), pierwotnie zamieszkiwali wokół jeziora Malaren. Swoją ekspansję skierowali na tereny nad zatokami: Fińską oraz Ryską. Dotarli aż do Morza Czarnego. Szwedzi byli kupcami - żeglarzami, dlatego zbudowali faktorie handlowe w Kijowie i Nowogrodzie. Opanowali ziemie leżące na szlaku prowadzącym do Bizancjum i arabskiego Wschodu. Przypuszcza się, iż dali początek dynastii Ryrukowiczów, choć na pewno przyczynili się do rozwoju państwa ruskiego.

Goci opanowali południowe brzegi Bałtyku, głównie wybrzeża pruskie oraz słowiańskie. Duńczycy ze wschodniej Jutlandii działali w podobnym kierunku. Część ich plemion znad Morza Północnego skierowała się ku brzegom Fryzji oraz Brytanii. U ujścia Sekwany stworzyli własne państwo.

Norwegowie osiedleni najbardziej na północy, szukali miejsc do stałego zamieszkania. Zajęli oni Wyspy Owcze, Szetlandy, Orkady, Hebrydy oraz wyspy Szkocji i Irlandii. U schyłku IX wieku zdobyli Islandię, później Grenlandię, możliwe że wylądowali na wybrzeżu Ameryki Północnej.

Ekspansja Normanów była spowodowana kilkoma czynnikami. Pierwotne ich siedziby nie były w stanie wyżywić rosnącej liczby ludności. Dodać do tego należy jeszcze niesprzyjający klimat. Trzeba pamiętać o tym, iż w tym okresie kształtowały się państwa plemienne w Skandynawii. W związku z tym pokonane rody pretendujące do władzy musiały uciekać. Charakter wierzeń religijnych oraz system władzy plemiennej nakładały na wodzów obowiązek szczodrego nagradzania swoich wojowników.

Podstawowym środkiem transportu morskiego Normanów były płaskodenne łodzie. Były one długie i wąskie, napędzane żaglami i wiosłami. Zabierały od 40 do 60 ludzi wraz z zapasami. Miały zanurzenie do 1 metra. Te parametry pozwalały na wpływanie do rzek, w głąb lądu. Łodzie te nie nadawały się do podróży pełnomorskich. Dlatego poruszano się nimi wzdłuż brzegów. O dziwo, łodzie służyły Normanom jedynie do transportu. Walczyli oni na lądzie. Właśnie od słowa "to wiking" - "na zbój" nazyw
ano ich Wikingami. Sezon wypraw morskich przypadał na wiosnę i lato. Był to dosyć krótki okres czasu, więc Normanowie zakładali bazy w deltach rzek. Umożliwiało to rozszerzenie obszaru penetracji, a z czasem opanowanie dalej położonych ziem.

Normanowie otrzymali część Brytanii w roku 878 od Alfreda, króla Wessexu. W 911 roku od króla francuskiego Karola Prostego dostali w lenno ziemie nad ujściem Sekwany. Ziemie te dały początek księstwu Normandii.

Tyle o historii jako takiej, teraz pragnął bym zająć się kilkoma stereotypami dotyczącymi samych wikingów.

  • Pierwszy mit który zawdzięczamy filmom: Wikingowie walczyli w rogatych hełmach. Jest to oczywiście kompletny wymysł scenarzystów filmowych. Hełmy z rogami były kompletnie nieprzydatne podczas walki przeszkadzały także w poruszaniu się po okręcie. Znam jeden przykład odnalezienia hełmu właśnie w ten sposób ozdobionego i był to hełm rytualny używany w czasie uroczystości przez jarla.

  • Drugi mit: ulubioną bronią wikingów był topór. Faktycznie pośród znalezisk archeologicznych dominują znaleziska toporów, jednakże źródła pisane mówią o tym iż najbardziej pożądaną bronią był miecz natomiast jego bardzo wysoka cena skłaniała dużą część wojów do używania broni dużo tańszej jaką był właśnie topór.

  • Trzeci mit: wikingowie to krwiożerczy rozbójnicy. Wszystkie źródła pisane świadczą o tym że wikingowie przede wszystkim byli rolnikami potem kupcami a dopiero na trzecim miejscu byli rozbójnikami. Skandynawia jest terenem dość trudnym do uprawy roślin i niekiedy w oczy ludom tam mieszkającym zaglądał głód a wtedy pożywienie trzeba było zdobyć w inny sposób.

  • Kolejny mit: Wikingowie nie potrafili walczyć konno. Jest to oczywiście nieprawda, wikingowie na każdą wyprawę zabierali ze sobą konie, byli dobrymi jeźdźcami i potrafili wykorzystywać jazdę podczas walk.

  • Mit numer pięć: kobiety wikingów nie mogły nosić broni. To także jest nieprawda - żona wodza wikingów - jarla - mogła nosić miecz jako oznakę statusu.

    Myślę że te pięć mitów które przytoczyłem powyżej to najczęściej spotykane wypaczenia dotyczące wikingów. Przynajmniej ja sam spotykałem się z nimi najczęściej.

    Źródła:
    1. Encyklopedia mulimedialna PWN
    2. Manikowska H., Tazbirowa J., Historia Średniowiecze, Warszawa 1994
    3. Manteuffel T., Historia powszechna Średniowiecze, Warszawa 1994
    4. Historia Świata Średniowiecze Renesans, pod red. E. Wright, Warszawa 1996


    E-mail autora: Leiff

    Wikingowie - fakty i mity



    Autor: Leiff
  • skomentuj
    KOMENTARZE NA TEMAT GRY
    więcej komentarzy dodaj komentarz