M109

M109

Artyleria już od paru wieków jest nieodłącznym elementem pola walki. Zawsze charakteryzowała się dużym zasięgiem i sporą siłą ognia, niemniej jej największą wadą była zbyt mała mobilność. Od czasów II wojny światowej jej użycie nabrało jednak nowego wymiaru, gdyż coraz częściej zaczęto stosować artylerię samobieżną łączącą zalety dział artyleryjskich i mobilność pojazdów. W tekście tym przybliżę Wam chyba najbardziej znaną i jedną z lepszych powojennych konstrukcji w tej dziedzinie, a mianowicie amerykańskie działo samobieżne M109.

M109 195723,1


Historia tego modelu sięga aż roku 1962, kiedy to trzy wielkie amerykańskie koncerny (Cadillac Motor Car Division of General Motors Corp., Chrysler Corp. i Allison Division of General Motors Corp.) zakończyły prace nad nowym prototypem samobieżnej artylerii M109. Przy tworzeniu tego modelu czerpano z doświadczeń pochodzących jeszcze z II wojny światowej, z wojny w Korei i Wietnamie. Pojazd musiał posiadać potężne działo o znacznym zasięgu, mieć napęd gąsienicowy do przemieszczania się w trudnym terenie i być odpowiednio opancerzony. W założeniu miał się on stać podstawową jednostką niebezpośredniego wsparcia ogniowego dla brygad pancernych i piechoty zmotoryzowanej. Projekt i prototyp zadowolił armię, w związku z czym w 1963 r. rozpoczęto seryjną produkcję.

Pierwsze testy podczas prawdziwej walki M109 przeszedł jeszcze w tym samym roku, podczas wojny wietnamskiej. Okazało się, że konstrukcja ta w pełni sprawdza się w naturalnych warunkach bojowych. Dzięki zastosowaniu 8-cylindrowego turbodoładowanego silnika Generals Motors o mocy 405KM mógł rozpędzić się do 56 km/h (na drodze) przy 24-tonowej masie własnej. Oznaczało to, że był dostatecznie szybki, aby nadążyć za zgrupowaniami pancernymi oraz jednocześnie na tyle mobilny, aby móc nagle zmienić pozycję odpowiednią do prowadzenia ognia. Jego 8-osobowa załoga (choć mogła być też i 6-osobowa) była chroniona przez 3,18 cm pancerz, dodatkowo wyprofilowany z przodu i po bokach pod odpowiednimi kątami (od 22º do 75º), co dawało poczucie bezpieczeństwa, zwłaszcza przed bronią ręczną i granatami. Podstawowym uzbrojeniem M109 była potężna 155 mm haubica M126, pozwalająca razić cele w odległości do 18000 m (przy zastosowaniu pocisków ze wspomaganiem rakietowym - nawet do 30.000) w tempie 4 strzałów na minutę. Wieżyczka obracana hydraulicznie pozwalała na pełen 360-stopniowy obrót w tempie 11º na sek. w poziomie i 7º na sek. w pionie (istniała także możliwość manualnego obrotu wieżą, co jednak znacznie obniżało jej efektywność). Dodatkową bronią był standardowy pół calowy (12,5 mm) karabin maszynowy M2HB MG. Do pojazdu można było zabrać 28 pocisków do działa i 500 sztuk amunicji do karabinu. Maksymalny zasięg operacyjny wynosił 350 km przy pełnym baku (511 l).

M109 odniósł wielki sukces komercyjny, dzięki czemu w szybkim tempie stał się podstawową artylerią wsparcia bezpośredniego w wielu armiach świata, w tym np. egipskiej, izraelskiej, włoskiej, belgijskiej, norweskiej, południowo-koreańskiej, chińskiej, szwajcarskiej, niemieckiej i wielu innych.

M109 195723,2


M109 w ciągu swojej kilkudziesięcioletniej kariery - która zresztą trwa po dziś dzień - doczekał się szeregu zmodyfikowanych wersji, które jednak nie różnią się zbytnio od swego pierwowzoru. Wszędzie stosowano np. ten sam silnik czy opancerzenie. Zmiany opierały się głównie na ulepszaniu haubicy, wprowadzaniu coraz to nowocześniejszej elektroniki, różnych systemów bezpieczeństwa, zwiększaniu ilości zabieranych pocisków i przy okazji wzroście wagi.

M109A1
Dotychczasową haubicę M126 zastąpiono dłuższą wersją M185, dzięki czemu zwiększył się zasięg efektywny oraz zmniejszyła się szkodliwość gazów dla załogi powstałych przy wystrzale. W ramach tego modelu powstała jeszcze ciut nowsza wersja A1B, przeznaczona na eksport.

M109A2
W nieznacznym stopniu udoskonalono haubicę M185, zastosowano lepszy system wchłaniania odrzutu, osłonę balistyczną, chroniącą panoramiczny teleskop, zmienione zasuwy drzwi, systemy ostrzegawcze dla silnika.

M109A3
Wprowadzono bardzo niewielkie zmiany zwiększające niezawodność.

M109A4
Korzystając z wersji A2 i A3 zwiększono jeszcze bardziej niezawodność całej konstrukcji (wprowadzono m. in. hydrauliczny mechanizm kierunkowy sprzęgła, który można zastosować w razie awarii jego elektrycznego odpowiednika, znacznie usprawniono system startowy silnika, pozwalający uruchomić go w krytycznej sytuacji). Ważnym elementem było zamontowanie systemu NBC, przeznaczonego do ochrony załogi podczas działań w warunkach skażenia chemicznego, biologicznego i nuklearnego.

M109A5
Zamontowanie nowej haubicy 155 mm M284 zamiast M185, co pozwoliło zwiększyć zasięg prowadzonego ognia.

M109A6 Paladin
Najnowsza wersja M109, przeznaczona tylko dla armii amerykańskiej. Pierwszy model ukończono w 1992 r. Waga pojazdu zwiększyła się do 28800 kg, lecz mimo to jego osiągi pozostały praktycznie takie same. Zastosowano w nim ten sam silnik, wieżę i opancerzenie, co w poprzednich modelach. Większość elementów została jednak usprawniona tak, aby była bardziej skuteczna i niezawodna (np. pancerz, zawieszenie, system NBC). Zmieniono haubicę na model M284, który charakteryzował się większym zasięgiem i stabilnością. Liczba zabieranych pocisków sięgnęła 39, a załogę zredukowano do 4-6 ludzi. Największych zmian dokonano w elektronice i automatyce. Zastosowano nowy system automatycznego ładowania, udoskonalono namierzanie poprzez zamontowanie komputera balistycznego i sensorów detekcji przeciwnika, wprowadzono nowy system nawigacji, kodowanej łączności cyfrowej itp. Dzięki zastosowanym usprawnieniom Paladin może być nieomal w ciągłym ruchu, zatrzymując się tylko na samą chwilę wystrzału, co z kolei pozwala łatwo uniknąć ognia kontrbateryjnego wrogiej artylerii. Istnieje także możliwość prowadzenia ognia w serii 3 pocisków na każde 15 sekund.

Dodatkowo do samobieżnych haubic z serii M109 stworzono M992. Jest to pojazd polowy, podłączany do M109 i przystosowany do uzupełnienia jego amunicji. W swym wnętrzu mieści 90 konwencjonalnych pocisków, które są dostarczane do ładowni artylerii za pomocą automatycznego podajnika. W dodatku M992 posiada 2 zapasowe dieslowskie silniki, które w razie potrzeby mogą generować prąd dla użytku swojego, jak i samobieżnej haubicy, co pozwala zaoszczędzić paliwo podczas postojów. Został on zbudowany na bazie modelu M109, dzięki czemu może się przemieszczać w trudnych warunkach terenowych (napęd gąsienicowy) oraz jest opancerzony. Często wyposaża się M992 w 40 mm granatnik dla samoobrony przed piechotą i lekkimi pojazdami.

M109 195724,3


M109

Załoga

6

Masa (kg)

23 796

Długość bez lufy (m)

6,114

Szerokość (m)

3,15

Wysokość (m)

3,27

Silnik

8-cylindrowy turbodoładowany General Motors 8V71T (405 kM)

Prędkość na drodze (km/h)

56

Zasięg na drodze (km)

350

Zasięg w terenie (km)

220

Uzbrojenie

155 mm haubica M126; 0,50 cal. karabin maszynowy M2HB

M109 Paladin

Załoga

4

Masa (kg)

28 800

Długość bez lufy (m)

6,894

Szerokość (m)

3,92

Wysokość (m)

3,23

Silnik

8-cylindrowy turbodoładowany General Motors 8V71T (405 kM)

Prędkość na drodze (km/h)

56

Zasięg na drodze (km)

346

Zasięg w terenie (km)

215

Uzbrojenie

155 mm haubica M284; 0,50 cal. karabin maszynowy M2HB




E-mail autora: Scorpinor


Autor: 2711
skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz