Czołgi Abrams są obecnie podstawowym uzbrojeniem sił pancernych Stanów Zjednoczonych. Ich historia sięga jednak już drugiej połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Wtedy to dowództwo amerykańskie wobec ciągłego zagrożenia ofensywą państw bloku wschodniego oraz po doświadczeniach wojny wietnamskiej zdecydowało się na stworzenie czołgu nowej generacji. Nowy czołg miał zapewnić supremację amerykańskiej armii nad licznym, acz w większości przestarzałym sprzętem sowieckim. Miał to być czołg wytrzymały, posiadający dużą siłę ognia, a także mogący walczyć w każdych warunkach pogodowych i o każdej porze. Tego ambitnego zadania podjęła się firma General Dynamics Land Systems. Efektem jej pracy było wyprodukowanie w 1978 r. czołgu M1 Abrams, nazwanego tak na cześć generała Creightona W. Abramsa, dowódcy 37 batalionu pancernego. Testy nowej maszyny trwały 2 lata, po czym 28 lutego 1980 r. Abrams trafił do sił zbrojnych.



M1 Abrams posiadał 1500-konny silnik Avco Lycomnig Textron wyposażony w gazową turbinę, który pozwalał 60-tonowemu kolosowi osiągać prędkość aż 72 km/h na drogach i 48 km/h w terenie. Uzbrojenie stanowiło 105mm działo – stosowane dotychczas w czołgu M60 – oraz trzy karabiny maszynowe: jeden kaliber 12,5 mm oraz dwa kal. 7.62 mm. W skład załogi wchodziły 4 osoby – dowódca, strzelec, ładowniczy i kierowca. Dodatkowo czołg był dość wytrzymały (co zapewniał wielowarstwowy pancerz składający się z warstw stalowych i ceramicznych) oraz dostatecznie zwinny, dlatego też zyskał uznanie w armii. Jednak szybki rozwój technologiczny, jaki się dokonał na polu bitwy spowodował, iż czołg ten wkrótce wymagał modernizacji. Tak właśnie narodził się w 1985 r. M1A1 Abrams.

Nowa wersja została znacznie ulepszona w stosunku do poprzednika. Przede wszystkim wymieniono stare (pamiętające jeszcze czasy Wietnamu) działo 105mm na nowoopracowane przez niemiecką firmę Rheinmetall gładkolufowe działo 120mm. Pozwala ono na skuteczne rażenie celów kilkoma różnymi rodzajami amunicji (w tym z rdzeniem uranowym) na odległość 4000 m. Konstruktorom czołgu nie zależało jednak tylko na zwiększeniu siły ognia, lecz także na znacznej poprawie jego celności. Udało im się to osiągnąć dzięki zastosowaniu najnowocześniejszej jak na ówczesne czasy technologii. Abramsa wyposażono w różnego typu celowniki elektro-optyczne, kamery termiczne, laserowe dalmierze oraz komputer balistyczny, który dzięki kilku sensorom automatycznie wylicza najlepszy kąt strzału. Dodatkowo dzięki zastosowaniu specjalnych stabilizatorów armata M1A1 praktycznie nie zmienia swego położenia na skutek nierówności terenowych, po których przemieszcza się czołg. W nowej wersji ulepszono także opancerzenie, dodając w newralgicznych miejscach warstwę pancerza ze zubożonego uranu. Przebudowano także wnętrze pojazdu tak, aby zabezpieczyć załogę przed ewentualnym wybuchem amunicji lub zbiorników paliwa. Innym zabezpieczeniem dla załogi jest zamontowanie systemu NBC chroniącego przed skażeniem chemicznym, biologicznym i nuklearnym. Wszystkie te modyfikacje znacznie usprawniły Abramsa, niemniej jednak odbiły się one na zwiększeniu ciężaru maszyny do 63 ton, a wobec tego także na drobnym spadku jego mobilności.



Skuteczność M1A1 Abrams miała już wkrótce zostać potwierdzona na polu walki. W sierpniu 1990 r., po agresji Iraku na Kuwejt wysłano do Zatoki Perskiej prawie 1900 tych czołgów. Od razu okazało się, że transport Abramsów ze względu na ich gabaryty i ciężar jest całkowicie nieopłacalny drogą lotniczą (na pokład największego wojskowego samolotu transportowego C-5 Galaxy mógł wejść tylko 1 czołg). Dowództwo dodatkowo obawiało się wówczas czy tak zaawansowany technologicznie pojazd sprawdzi się w tak trudnych warunkach terenowych. Jak się jednak okazało w praktyce czołg poradził sobie wyśmienicie. Nowoczesna technologia w połączeniu z solidną konstrukcją sprawiły, że M1A1 był bezapelacyjnie królem walki naziemnej. Resztki irackich T-55, T-62 i T-72, które nie zostały jeszcze zniszczone przez lotnictwo, były z łatwością miażdżone przez nocne szarże Abramsów. Co ważne nowe czołgi okazały się mało awaryjne (aż 90% operacyjność) i dobrze znosiły pustynne klimaty. Podczas walk zostało uszkodzonych jedynie 18 czołgów, z czego 9 dało się zreperować. Nie zginął też ani jeden członek załogi.

Oczywiście z czasem także doskonały M1A1 Abrams wymagał modernizacji. Obecnie najnowsza wersja to M1A2 w konfiguracji System Enhancement Program. Dokonano w nim pewnych zmian w stosunku do poprzedniej wersji, lecz podstawowe elementy pozostały te same (uzbrojenie, silnik, konstrukcja nadwozia). W głównej mierze zmieniono systemy elektroniczne na dokładniejsze i mające więcej opcji. Postarano się zmniejszyć wagę różnych elementów, lecz dodanie nowych zwiększyło ogólny ciężar do prawie 70 ton. Nowe systemy przyczyniły się choćby do spadku zużycia paliwa i zmniejszenia temperatury we wnętrzu. Obecnie armia USA wprowadza w życie plan modernizacji starszych wersji Abramsów właśnie do wersji M1A2 (cena takiej modernizacji to ponad 4 mln $). Dodatkowo na potrzeby US Navy przygotowano specjalne modyfikacje umożliwiające przebycie płytkich akwenów wodnych oraz morski desant.



Abrams to jedna z najbardziej udanych konstrukcji wśród współczesnych czołgów. Jest wytrzymały, niezawodny, posiada dużą siłę ognia i szereg ułatwiających przetrwanie technologii. Co prawda minęły już czasy, gdy był on praktycznie bezkonkurencyjny na polu walki. Producenci sprzętu pancernego z innych krajów nie śpią i takie czołgi jak Leopard II, Challenger II, czy T-90 są wstanie nawiązać – przynajmniej teoretycznie – równorzędną walkę. Póki co jednak pozycja Abramsa jest nadal bardzo wysoka, a sprzedaż do tej pory ponad 8,800 tys. egzemplarzy tego czołgu jest wystarczająco wymowna.