Znalezionych wyników: 5

TPJ · Odpowiedzi: 36 Wyświetleń: **11227**

Na wstępie: mało znany jestem na tym forum - i nic dziwnego, skoro na gry (zwłaszcza te strategiczne) mam karygodnie mało czasu. W tym wątku dystkutujecie bardzo ciekawie, a i mnie zdarzyło się zabrać głos. Dyskusja jest ciekawa i po przeczytaniu wszystkich postów (w większości po dwa razy) doszedłem do wniosku, że nie dam rady w pełni odpowiedzieć na wszystkie pytania; musiałbym chyba książkę całą napisać, a po co miałbym to robić, skoro zrobili to już wcześniej ludzie, z których intelektem nie mam się co mierzyć?

Postanowiłem więc zebrać główne wątki w paru punktach i krótko się do nich ustosunkować, podając odnośniki do pewnych książek, w których można znaleźć dokładniejsze odpowiedzi.

Acha, jeszcze jedno: jakkolwiek humanistą bynajmniej nie jestem, to jednak posiadam spory pociąg do ekonomii, którą to sobie amatorsko studiuję. (Swoją drogą uważam, że ekonomia jest naprawdę jedną z najważniejszych nauk o działaniach człowieka i ich konsekwencjach.) Dlatego też na tę całą dyskusję patrzę przez pryzmat wiedzy z dziedziny ekonomii, którą już udało mi się przyswoić.

1) Problem nazewnictwa: co właściwie znaczą słowa "kapitalizm", "liberalizm", "interwencjonizm", "socjalizm", "komunizm" itd.? (Backside, Ajmdamen, Klemens)

Najważniejszy chyba problem w tej dyskusji. Dopóki bowiem nie ustali się znaczeń tych pojęć, to nie ma sensu dyskutować.

LvM np. używał słowa socjalizm w odniesieniu do systemu gospodarczego, w którym własność wszystkich środków produkcji znajduje się w rękach państwa (rządu). Osobiście system taki określiłbym raczej mianem komunizmu (bo to kompletny brak własności prywatnej) - ale mniejsza o to. Istotne jest to, iż LvM pisząc, że socjalizm nie ma prawa działać (i dowodząc tego), miał na myśli właśnie taki, a nie inny system gospodarczy.

2) Czy dany system (gospodarczy, ale również i polityczny) jest możliwy do zrealizowania w praktyce? Dlaczego tak/nie? (Backside, Ajmdemen)

Krótko: uważam, że dyskusja na ten temat nie ma sensu. Patrz punkt siódmy.

3) Mit XIX wiecznego "wyzysku" ludzi (robotników) przez kapitalistów. (Backside)

Odnoszę wrażenie, że na XIX wiek spoglądasz pod kątem informacji z podręczników historii - częściowy błąd, ponieważ te podręczniki pisali ludzie o mentalności antykapitalistycznej (co to jest za mentalność? polecam książkę LvM "Mentalność antykapitalistyczna", dostępna również po polsku). W praktyce dzięki owym kapitalistom - "wyzyskiwaczom" wiele rodzin mogło znaleźć utrzymanie i podnieść poziom swojego życia. Zresztą wystarczy porównać jakość życia w XIX wieku, wieku "krwiożerczego kapitalistycznego wyzysku" (sformułowanie skądinąd obnażające żenujący poziom umysłowy tych, którzy je wymyślili) z poziomem życia ludzi we wcześniejszych wiekach. Nie wiem, jak inni - ale ja osobiście wolałbym żyć w XIX wieku (w krajach anglosaskich, w których rozwijał się kapitalizm), niż we wcześniejszych stuleciach (albo w socjalistycznym ZSRR).

4) Czy wyzysk, monopolizacja rynku, etc. są skutkami (ujemnymi) wolnego rynku? (Ajmdemen)

Daj mi jeden przykład, w którym zasady wolnego rynku doprowadziły do wyzysku (kogokolwiek przez kogokolwiek) albo powstania monopolu. Ja tam twierdzę, że na wolnym rynku to jest po prostu niemożliwe, a te zjawiska, o których wspominasz, są skutkiem odejścia od zasad wolnego rynku.

(Nota bene LvM też pisał o tym, że kapitalizm /wolny rynek/ jest oskarżany o to, co jest skutkiem odejścia od jego zasad.)

Zresztą... Jeden, prosty przykład: monopol to sytuacja, w której tylko jeden podmiot gospodarczy ma prawo wytwarzać dany produkt, czy dostarczać danej usługi. Na wolnym rynku nie ma żadnych ograniczeń dotyczących działalności gospodarczej, więc nie może być mowy o monopolu (nikt nie może nikomu zabronić produkować czegokolwiek, czy świadczyć jakichkolwiek usług). Monopol możliwy jest do wprowadzenia tylko na skutek interwencji państwa, a więc na skutek odejścia od zasad wolnego rynku.

5) Czy "społeczna gospodarka rynkowa" łączy w sobie zalety wolnego rynku i gospodarki planowanej, bez przejmowania ich wad? (Ajmdamen)

Bynajmniej nie. Rzekłbym, że wprost przeciwnie - owa "społeczna gospodarka rynkowa" to po prostu interwencjonizm, o którym już wiele lat temu pisał LvM. Polecam jego książkę p.t. "Interwencjonizm" (jest również dostępne jej polskie tłumaczenie).

W skrócie: owa "społeczna..." prowadzi do niewydajnego socjalizmu. Owa trzecia droga to mit.

6) Przykłady działającego (uwaga: osobiście uważam, że raczej "działającego") komunizmu i socjalizmu. (Klemens)

Podałem jedyne znane mi przypadki działających komun. Przyczyn ich końca jest wiele - i jest to IMO temat przynajmniej na rozprawę doktorską, jeśli nie habilitacyjną.

Krótko nt. kibuców i Szwecji: wszystko zależy od punktu widzenia. IMO ani kibuce nie działały dobrze, ani Szwecji socjalizm na dobre nie wychodzi (w moim osobistym odczuciu Szwecja bynajmniej rajem na Ziemi nie jest - ludzie wciąż preferują "kapitalistyczne" USA zamiast "socjalistycznej" Szwecji).

7) Przykład działającego systemu "czystowolnorynkowego". (Klemens, Ajmdemen)

Dobre pytanie. Gdybyście go nie zadali, to wciąż bym uważał, że odpowiedź jest tak oczywista, że w ogóle nie warto o to pytać...

Krótko: przykład działającego (czy też niedziałającego, bo to nie ma znaczenia) systemu "czystowolnorynkowego" w ogóle nie jest potrzebny w dyskusji nt. słuszności/efektywności (czy nie-) tego systemu, podobnie jak w dyskusji nt. zasadności walki z przestępczością nie jest potrzebny przykład działającego systemu, w którym przestępczość w ogóle nie istnieje.

Dyskutując o przestępczości można zauważyć, że ludziom żyje się lepiej w sytuacji, w której przestępczości jest mniej, niż w takiej, w której jest jej więcej. Z tego można wyciągnąć wniosek, że lepiej jest dążyć do sytuacji, w której przestępczości jest mniej - a więc walka z przestępczością jest zasadna.

Analogicznie dyskutuje się o zasadności gospodarki wolnorynkowej, czy o gospodarce planowanej, względnie o interwencjonizmie. Ekonomiczna krytyka gospodarki planowanej oraz interwencjonizmu, oraz pochwała dla wolnego rynku nie wynika z faktu, że system wolnorynkowy się gdzieś sprawdził, a system gospodarki planowanej zawiódł. Wynika to ze spostrzeżenia, że wprowadzanie "elementów" gospodarki wolnorynkowej powoduje bogacenie się społeczeństwa, a wprowadzanie "elementów" gospodarki planowanej (czy interwencja państwa w gospodarkę) jego ubożenie.

I już bardzo krótko: walka z monopolami z początku minionego wieku w USA IMHO nie jest przykładem na to, że wolny rynek nie działa. Ale na uzasadnienie tej tezy byłby potrzebny osobny artykuł. (IMO jest to podobnie jak z tym mitem o "wyzysku" robotników w XIX wieku przez kapitalistów, ale to tak zupełnie na boku.)

8 ) Dowód na to, że socjalizm i komunizm nie mają prawa być efektywnymi systemami gospodarczymi. (Klemens)

Tak, LvM naprawdę to udowodnił. Nie wiem, czy ten dowód znajduje się w "Socialism: An Economic and Sociological Analysis", w "Human Action" (uwaga: link do "Human Action" wskazuje na plik pdf o rozmiarze 53 MB), czy też w jakiejś innej pracy tego genialnego ekonomisty - może też jest on "rozbity" po wszystkich jego pracach? Wyjaśnienie metody, jaką posługiwał się Mises, można znaleźć m.in. w krótkim artykule autorstwa innego wybitnego ekonomisty, Murraya N. Rothbarda, p.t. "Prakseologia: metodologia Szkoły Austriackiej". Bardziej zainteresowani tym tematem mogą też przeczytać tekst Mateusza Machaja p.t. "W obronie austriackiej metody", w którym na pierwszych stronach jest krótkie wprowadzenie do austriackiej szkoły ekonomii.

9) Przyczyny gospodarczych problemów współczesnych Niemiec: socjal czy nie socjal? (Klemens, Ajmdemen)

IMHO socjal. I nie chodzi tutaj o to, czy Niemcy dostały w tyłek połączeniem z NRD, tylko o to, według jakich zasad działała ich gospodarka. (IMO połączenie z NRD tylko przyspieszyło proces "upadku" gospodarki niemieckiej.)

10) Przyczyny sukcesów gospodarczych USA. (Klemens, Backside, Ajmdemen)

Ja tam twierdzę, że w USA po prostu jest spełnionych kilka warunków:
- od lat mają zdecydowanie bardziej wolnorynkową gospodarkę, niż większość innych państw (absolutnie jednak nie można twierdzić, że w USA jest prawdziwy wolny rynek!)
- fakt, że do tego kraju wciąż wyjeżdżają najbardziej przedsiębiorczy ludzie z całego świata
- fakt, że kraj ten został założony (zbudowany) przez tych ludzi, którzy mieli na tyle jaj, że opuścili starą Europę i wyjechali za ocean, żeby tam żyć (ludzie najbardziej przedsiębiorczy)
- żadna armia nigdy nie przeszła przez całe stany, robiąc olbrzymie spustoszenia
- i pewnie jeszcze parę innych by się znalazło...

11) Liczy się nie zakres interwencji państwa w gospodarkę, ale jej skuteczność. - teza Ajmdemena.

Ajmdemen - myślisz logicznie. Nie będę tutaj wykazywał, że interwencja państwa w gospodarkę jest z samej swej natury nieskuteczna (a wręcz przynosi efekty przeciwne do zamierzonych) - na ten temat napisano już wiele książek i zrobili to ludzie znacznie mądrzejsi ode mnie. Napiszę tylko, że jako ekonomista-amator właśnie nieskuteczność takiej interwencji uważam za główny argument przeciwko niej.

(Taki dowód "na szybko" - i do przemyślenia: kto lepiej zajmie się Twoimi problemami: Ty sam /gospodarka prywatna, brak ingerencji ze strony państwa/, czy państwowy urzędnik/planista /interwencja/?)

Co do Twojej wizji - też krótko i bez głębszej analizy ekonomicznej: gdybyśmy dyskutowali na ten temat, to zadałbym Ci jedno, proste pytanie: dlaczego właśnie edukacja i infrastruktura (a nie np. służba zdrowia i turystyka)? Skąd to wiesz?

Dalej bym konkludował tak: ingerując w rynek, niszczysz informację, która jest niezbędna do efektywnego zarządzania (konkretnie mechanizm cen rynkowych), a więc po prostu nie możesz wiedzieć, czy powinieneś inwestować (żeby gospodarka była efektywna) w edukację, w infrastrukturę, czy np. w turystykę... (Są to koronne argumenty "austriaków", które tutaj przedstawiam w ogromnym skrócie.)