Zimnowojenna Szachownica - Salwador
Wydarzenie to, spowodowało zamieszki w całym kraju, które pochłonęły życie
750 osób; wzrosła zatem obawa przed eskalacją napięć społecznych. Obawy
niebawem się potwierdziły. W 1980r. nastąpiła konsolidacja sił lewicy i
doszło do powstania koalicji ugrupowań partyzanckich p.n. Frontu Wyzwolenia
Narodowego im.Farabundo Marti(FMLN) oraz będącej ich reprezentacją
polityczną organizacji p.n. Front Demokratyczno-Rewolucyjny
(FDR)(Agustin Farabundo Marti(1893-1932) był rewolucjonistą salwadorskim, w latach 1928-31 uczestniczył w antyamerykańskim powstaniu w Nikaraguii(u boku Augusto Sandino). W 1931r. stanął na czele K.P.Salwadoru, a w 1932r. został przywódcą powstania chłopskiego, które jak wiemy, zostało przez gen.Martineza krwawo stłumione, a sam Marti został rozstrzelany). Lokalne walki partyzanckie przekształciły się w 1980r. w otwartą wojnę domową między siłami rządowymi(wspieranymi przez USA), a organizacją partyzancką(FMLN) wspieraną przez państwa komunistyczne(gł.Kubę). Siły rządowe wspomagane były dodatkowo przez ekstremalne prawicowe "Szwadrony Śmierci". Jednocześnie 18 listopada 1980r. zawarto pospiesznie pokój między Hondurasem a Salwadorem(być może w wyniku nacisków ze strony USA, obawiających się dodatkowej destabilizacji politycznej w tym rejonie, w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony sił komunistycznych, które objęły władzę w Nikaraguii i na Grenadzie). A w końcu 1980r.(13 grudnia), w rezultacie zamachu stanu, władzę przejął przywódca Parii Chrześcijańsko-Demokratycznej(PDC), Jose Napoleon Duarte(Fuentes)(ur. 23 listopada 1925r.;zm. 23 lutego 1990r.), w 1960r. zał. i przywódca PDC, w latach 1980-82 przewodn. junty wojskowo-cywilnej, a w latach 1984-89 prezydent). Duarte zapowiedział realizację programu reform(m.in. rolna-proklamowana 1980r.) i działania na rzecz pokojowego zakończenia wojny domowej(bez skutku). Tymczasem w 1981r. nastąpiły skoordynowane działania sił partyzanckich na terenie całego kraju i równoczesne nasilenie ingerencji USA, popierajacych reżim Duarte(zwiększenie amerykańskiej pomocy finansowej i militarnej oraz udziału doradców wojskowych w walkach z partyzantami; w skali roku pomoc wojskowa i szkolenie pochłaniało 82 mln$. Tworzono 6-osobowe grupy wojskowe, wspierane przez 55 doradców wojskowych, a wzdłuż wybrzeża Salwadoru odbywały się manewry floty USA). Wojna domowa w Salwadorze stała się przedmiotem międzynarodowych zabiegów o pokój(Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało państwa do powstrzymania się od interwencji w wojnie domowej w S., uchwała OPA z 1981r. postulowała przeprowadzenie w S. wolnych wyborów, na rzecz pokojowego zakończenia wojny; działały również państwa tzw. grupy z Contadory-Kolumbia, Panama, Meksyk, Kostaryka, Wenezuela). 28 marca 1982r. odbyły się wybory do Zgromadzenia Konstytucyjnego. Pomimo wezwań do bojkotu ze
strony partyzantów, wybory charakteryzowały się dużą
frekwencją, nie na tyle jednak, aby PDC zdobyła większość. Rząd jedności
narodowej utworzyła koalicja partii prawicowych, tymczasem prezydentem
obrano bezpartyjnego polityka A.A.Maganę Borję. Zgromadzenie podjęło
uchwałę(1982r.) zawieszającą realizację reformy rolnej, natomiast w 1983r.
uchwaliło ustawę o amnestii(nie objęła partyzantów walczących z bronią w
ręku przeciwko rządowi) i nowa konstytucję. Zresztą wszelkie próby zawarcia
pokoju z partyzantami kończyły się niepowodzeniem; pozycja armii stała się
dominująca, a sam rząd ewoluował w kierunku skrajnej prawicy.
Tymczasem w wyborach prezydenckich 1984r. zwyciężył nasz stary
znajomy-J.N.Duarte, pokonując kandydata prawicy. Mając pełnię władzy
rozpoczął Duarte ambitny program zakończenia wojny domowej. Nowy prezydent
przeprowadził czystkę w armii i dokonał reorganizacji sił policyjnych,
pragnąc zlikwidować terror sił prawicowych. Nawiązany w 1984r. przez jego
rząd dialog z FDR-FMLN wkrótce znalazł się w impasie(no niestety:)-Duarte
odrzucił bowiem zaproponowany przez lewicę plan pokojowy, forsując własne
warunki porozumienia. Tym samym od końca 1984r. nastąpiło nasilenie ofensywy
sił partyzanckich, co spowodowało, iż już 10 sierpnia 1984r. Kongres USA
zaaprobował dodatkowe 70 mln$ na "pomoc" dla Salwadoru. W 1985r. odbyły się
ponownie wybory parlamentarne, ponownie zbojkotowane przez organizacje
lewicowe, przyniosły zwycięstwo PDC, likwidując przewagę partii prawicowych
w parlamencie. Tymczasem 10 września 1985r. partyzanci porwali samą Inez
Duarte, którą jednakże uwolniono 24 października, wzamian za 22 więźniów
politycznych. Duarte nie wybaczył takiej zniewagi i w początkach 1986r.
przeprowadził masowe akcje pacyfikacyjne w prowincjach opanowanych przez
partyzantów. Jednocześnie już we wrześniu 1986r. podjął kolejną próbę
nawiązania zerwanych rozmów pokojowych między rządem, a wojskową opozycją
FDR-FMLN, które jednak zakończyły się fiaskiem, co znacznie przedłużało
wojnę domową i spowodowało wzrost interwencjonizmu Stanów Zjednoczonych.
Tymczasem 7 sierpnia 1987r. miało miejsce znaczące wydarzenie dla regionu
Ameryki Środkowej, choć co prawda na papierze. Pięciu szefów państw basenu
Morza Karaibskiego(Kostaryka, Salwador, Honduras, Nikaragua i Gwatemala)
przyjęło plan pokoju dla Ameryki Środkowej: wprowadzenie rozejmu w ciągu 90
dni, wolne wybory, wstrzymanie jakiejkolwiek pomocy dla bardzo aktywnych
tutaj ruchów partyzanckich(inicjator porozumienia-prezydent Kostaryki-Oscar
Arias Sanchez wiedział, że plan pozostaje jedynie martwą literą bez zgody
trzech aktorów sceny politycznej: powstańców z Salwadoru, contras z
Nikaraguii oraz władz z Waszyngtonu. O taką zgodę było trudno w sytuacji,
gdy ciągle toczyły się w tym regionie intensywne walki, a ich uczestnicy
mogli liczyć na zagraniczną pomoc).
(FDR)(Agustin Farabundo Marti(1893-1932) był rewolucjonistą salwadorskim, w latach 1928-31 uczestniczył w antyamerykańskim powstaniu w Nikaraguii(u boku Augusto Sandino). W 1931r. stanął na czele K.P.Salwadoru, a w 1932r. został przywódcą powstania chłopskiego, które jak wiemy, zostało przez gen.Martineza krwawo stłumione, a sam Marti został rozstrzelany). Lokalne walki partyzanckie przekształciły się w 1980r. w otwartą wojnę domową między siłami rządowymi(wspieranymi przez USA), a organizacją partyzancką(FMLN) wspieraną przez państwa komunistyczne(gł.Kubę). Siły rządowe wspomagane były dodatkowo przez ekstremalne prawicowe "Szwadrony Śmierci". Jednocześnie 18 listopada 1980r. zawarto pospiesznie pokój między Hondurasem a Salwadorem(być może w wyniku nacisków ze strony USA, obawiających się dodatkowej destabilizacji politycznej w tym rejonie, w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony sił komunistycznych, które objęły władzę w Nikaraguii i na Grenadzie). A w końcu 1980r.(13 grudnia), w rezultacie zamachu stanu, władzę przejął przywódca Parii Chrześcijańsko-Demokratycznej(PDC), Jose Napoleon Duarte(Fuentes)(ur. 23 listopada 1925r.;zm. 23 lutego 1990r.), w 1960r. zał. i przywódca PDC, w latach 1980-82 przewodn. junty wojskowo-cywilnej, a w latach 1984-89 prezydent). Duarte zapowiedział realizację programu reform(m.in. rolna-proklamowana 1980r.) i działania na rzecz pokojowego zakończenia wojny domowej(bez skutku). Tymczasem w 1981r. nastąpiły skoordynowane działania sił partyzanckich na terenie całego kraju i równoczesne nasilenie ingerencji USA, popierajacych reżim Duarte(zwiększenie amerykańskiej pomocy finansowej i militarnej oraz udziału doradców wojskowych w walkach z partyzantami; w skali roku pomoc wojskowa i szkolenie pochłaniało 82 mln$. Tworzono 6-osobowe grupy wojskowe, wspierane przez 55 doradców wojskowych, a wzdłuż wybrzeża Salwadoru odbywały się manewry floty USA). Wojna domowa w Salwadorze stała się przedmiotem międzynarodowych zabiegów o pokój(Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało państwa do powstrzymania się od interwencji w wojnie domowej w S., uchwała OPA z 1981r. postulowała przeprowadzenie w S. wolnych wyborów, na rzecz pokojowego zakończenia wojny; działały również państwa tzw. grupy z Contadory-Kolumbia, Panama, Meksyk, Kostaryka, Wenezuela). 28 marca 1982r. odbyły się wybory do Zgromadzenia Konstytucyjnego. Pomimo wezwań do bojkotu ze
