Zimnowojenna Szachownica - Nikaragua
Powstanie doprowadziło w lipcu 1979 r. do obalenia długoletniej dyktatury klanu Somozów. Kiedy partyzanci FSLN walczyli z reżimem Somozy w kraju, w Kostaryce powołano tymczasowy rząd emigracyjny. Po rozmowach z opozycją liberalną reprezentującą kierowaną przez wdowę po Pedro Chamorro, Violettę Chamorro i producenta oliwy Alfonso Robelo, FSLN powołał Rząd Odbudowy Narodowej, mający się zająć reformowaniem państwa. Sandiniści przejęli kraj w strasznym stanie, z 1,5–miliardowym długiem, 600 tys. bezdomnych oraz katastrofalną sytuacją gospodarczą. Wojna z dyktaturą Somozy pociągnęła za sobą śmierć około 50 tysięcy ludzi, głównie cywili. Rząd Odbudowy Narodowej składał się z dwóch sandinistów (Daniel Ortega i Moises Hassan), powieściopisarza Sergio Ramireza Mercado, biznesmena Alfonso Robelo i wdowy po wydawcy „La Prensa”, Violety Barrios Chamorro. Rząd miał poparcie centrali związkowej Central Sandinista Trabajadores i organizacji kobiecej Asociación Mujeres Nicaragüenses Luisa Amanda Espinoza. Program reform zainicjowany przez FSLN zakładał szeroką przebudowę społeczno–gospodarczą całego państwa. Sandiniści przejąwszy ster władzy w państwie rozpoczęli realizację programu reform opartych m.in. na doświadczeniach państw bloku wschodniego:
– konfiskata przez państwo całego majątku obalonego klanu dyktatora Somozy (głównie zagrabionego i nieuczciwie zdobytego),
– reforma rolna (parcelacja posiadłości należących do klanu Somozy i innych wielkich majątków ziemskich, przekazanie nadziałów ziemi chłopom bezrolnym i małorolnym, tworzenie spółdzielni rolnych),
– wprowadzenie wszelkich wolności (wyznania, poglądów, zrzeszania itp.) przy jednoczesnym powrocie innych partii z wygnania,
– wolność zrzeszania się robotników i rolników,
– wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do opieki zdrowotnej,
– wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do edukacji wszystkich szczebli,
– wprowadzenie ubezpieczeń społecznych,
– zniesienie kary śmierci i zakaz tortur,
– ustalenie płacy minimalnej,
– nacjonalizacja niektórych ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa strategicznego państwa przedsiębiorstw (przejmowanie odbywało się za odszkodowaniem),
– program taniego budownictwa mieszkalnego i gwarancja prawa do mieszkania,
– ochrona eksploatacji surowców naturalnych,
– zrównanie w prawach kobiet i mężczyzn,
– opieka państwa nad lasami deszczowymi,
– program ochrony środowiska oraz plany pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł.
Na ogromną uwagę zasługuje fakt bardzo śmiałej i skutecznej akcji walki z analfabetyzmem. W ciągu raptem pół roku, ponad 0,5 mln ludzi zostało nauczonych czytania i pisania. Analfabetyzm spadł z 50% do około 13%, a w dalszym procesie alfabetyzacji społeczeństwa brało udział blisko 100 tys. ochotników. Warto również nadmienić, iż w Nikaragui rządzonej przez FSLN nastąpił znaczny wzrost identyfikacji obywateli z własnym państwem i przywrócenie godności narodowej, co stanowiło przełom w porównaniu z poprzednią epoką (1936–1979). W 1987 r. parlament Nikaragui uchwalił nową konstytucję. Ustawa zasadnicza eksponowała trzy zasady:
– pluralizm polityczny i związkowy,
– gospodarka mieszana (równouprawnienie sektora państwowego, prywatnego
i spółdzielczego),
– polityka niezaangażowania (neutralność w stosunkach zagranicznych).
Wraz z upływem czasu doszło jednakże do konfliktu z liberalną częścią dawnej opozycji odnośnie wizji państwa i z rządu odeszli Robelo i Chamorro, powołując opozycję skupioną wokół gazety „La Prensa”. Po początkowej fazie wzrostu poszanowania dla praw człowieka, nastąpiło ograniczenie swobód obywatelskich, wprowadzono cenzurę i represje wobec przeciwników politycznych; powołano do życia sandinowski ruch społeczno–polityczny, który działając w oparciu o lokalne Komitety Obrony miał za zadanie przejąć kontrolę nad związkami zawodowymi, stowarzyszeniami czy organizacjami młodzieżowymi. W samym FSLN zaczęły ścierać się ze sobą różnorodne nurty. Największy, tzw. „tendencja powstańcza”, na którego czele stał Daniel Ortega, reprezentujący socjaldemokrację, „przedłużona wojna ludowa” kierowana przez marksistę Tomasa Borge oraz ortodoksyjna, reprezentująca opcję guevarystowską „tendencja proletariacka”, której przewodził Jaime Wheelock.
Niezwykle istotne dla rewolucji sandinistowskiej w Nikaragui pozostawały stosunki z Kościołem katolickim. Rewolucja nikaraguańska, którą kierowali sandiniści, odznaczała się silnym przywiązaniem do religii katolickiej. Wielu duchownych zginęło w czasie dyktatury Somozy, a większość księży poparła sandinistów. Niektórzy z nich uczestniczyli w rządzie FSLN piastując stanowiska ministerialne (minister kultury – Ernesto Cardenal, minister oświaty – Fernando Cardenal, minister spraw zagranicznych – Miguel D'Escoto). Jednakże nurt katolicki, któremu hołdowali sandiniści, tzw. teologia wyzwolenia, był i jest ostro zwalczany przez Watykan. Czym zatem była i czym jest obecnie ta ważna i kontrowersyjna szkoła w teologii katolickiej po Soborze Watykańskim II, szczególnie rozpowszechniona w Ameryce Łacińskiej oraz wśród jezuitów– choć jej wpływ znacznie zmalał odkąd została potępiona przez papieża Jana Pawła II podczas jego pielgrzymki do Meksyku w styczniu 1979 r.?
– konfiskata przez państwo całego majątku obalonego klanu dyktatora Somozy (głównie zagrabionego i nieuczciwie zdobytego),
– reforma rolna (parcelacja posiadłości należących do klanu Somozy i innych wielkich majątków ziemskich, przekazanie nadziałów ziemi chłopom bezrolnym i małorolnym, tworzenie spółdzielni rolnych),
– wprowadzenie wszelkich wolności (wyznania, poglądów, zrzeszania itp.) przy jednoczesnym powrocie innych partii z wygnania,
– wolność zrzeszania się robotników i rolników,
– wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do opieki zdrowotnej,
– wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do edukacji wszystkich szczebli,
– wprowadzenie ubezpieczeń społecznych,
– zniesienie kary śmierci i zakaz tortur,
– ustalenie płacy minimalnej,
– nacjonalizacja niektórych ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa strategicznego państwa przedsiębiorstw (przejmowanie odbywało się za odszkodowaniem),
– program taniego budownictwa mieszkalnego i gwarancja prawa do mieszkania,
– ochrona eksploatacji surowców naturalnych,
– zrównanie w prawach kobiet i mężczyzn,
– opieka państwa nad lasami deszczowymi,
– program ochrony środowiska oraz plany pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł.
 |
Sandiniści |
Na ogromną uwagę zasługuje fakt bardzo śmiałej i skutecznej akcji walki z analfabetyzmem. W ciągu raptem pół roku, ponad 0,5 mln ludzi zostało nauczonych czytania i pisania. Analfabetyzm spadł z 50% do około 13%, a w dalszym procesie alfabetyzacji społeczeństwa brało udział blisko 100 tys. ochotników. Warto również nadmienić, iż w Nikaragui rządzonej przez FSLN nastąpił znaczny wzrost identyfikacji obywateli z własnym państwem i przywrócenie godności narodowej, co stanowiło przełom w porównaniu z poprzednią epoką (1936–1979). W 1987 r. parlament Nikaragui uchwalił nową konstytucję. Ustawa zasadnicza eksponowała trzy zasady:
– pluralizm polityczny i związkowy,
– gospodarka mieszana (równouprawnienie sektora państwowego, prywatnego
i spółdzielczego),
– polityka niezaangażowania (neutralność w stosunkach zagranicznych).
Wraz z upływem czasu doszło jednakże do konfliktu z liberalną częścią dawnej opozycji odnośnie wizji państwa i z rządu odeszli Robelo i Chamorro, powołując opozycję skupioną wokół gazety „La Prensa”. Po początkowej fazie wzrostu poszanowania dla praw człowieka, nastąpiło ograniczenie swobód obywatelskich, wprowadzono cenzurę i represje wobec przeciwników politycznych; powołano do życia sandinowski ruch społeczno–polityczny, który działając w oparciu o lokalne Komitety Obrony miał za zadanie przejąć kontrolę nad związkami zawodowymi, stowarzyszeniami czy organizacjami młodzieżowymi. W samym FSLN zaczęły ścierać się ze sobą różnorodne nurty. Największy, tzw. „tendencja powstańcza”, na którego czele stał Daniel Ortega, reprezentujący socjaldemokrację, „przedłużona wojna ludowa” kierowana przez marksistę Tomasa Borge oraz ortodoksyjna, reprezentująca opcję guevarystowską „tendencja proletariacka”, której przewodził Jaime Wheelock.
Niezwykle istotne dla rewolucji sandinistowskiej w Nikaragui pozostawały stosunki z Kościołem katolickim. Rewolucja nikaraguańska, którą kierowali sandiniści, odznaczała się silnym przywiązaniem do religii katolickiej. Wielu duchownych zginęło w czasie dyktatury Somozy, a większość księży poparła sandinistów. Niektórzy z nich uczestniczyli w rządzie FSLN piastując stanowiska ministerialne (minister kultury – Ernesto Cardenal, minister oświaty – Fernando Cardenal, minister spraw zagranicznych – Miguel D'Escoto). Jednakże nurt katolicki, któremu hołdowali sandiniści, tzw. teologia wyzwolenia, był i jest ostro zwalczany przez Watykan. Czym zatem była i czym jest obecnie ta ważna i kontrowersyjna szkoła w teologii katolickiej po Soborze Watykańskim II, szczególnie rozpowszechniona w Ameryce Łacińskiej oraz wśród jezuitów– choć jej wpływ znacznie zmalał odkąd została potępiona przez papieża Jana Pawła II podczas jego pielgrzymki do Meksyku w styczniu 1979 r.?
