Czarna Afryka- Uganda- Poligon wariata?

Żaden chyba kontynent nie doświadczył tyle okrucieństwa po okropnościach drugiej wojny światowej co kontynent afrykański. Wiara w to, iż uzyskana niepodległość przyniesie wielu krajom afrykańskim względny spokój i rozwój, bardzo szybko okazała się płonna. Miast tego, Afryka stała się obszarem rywalizacji wielkich tego świata, którzy pragnęli pozyskać autorytet i władzę przywódców afrykańskich dla realizacji własnych celów polityczno-gospodarczych. Doprowadziło to w wielu krajach do konfliktów zbrojnych oraz tworzyło dyktatury, które trwały całe dziesięciolecia. Krajem, którego również nie ominęły plagi dyktatury, była z pewnością Uganda. W latach 70-tych te niewielkie państwo we wschodniej Afryce stało się bardzo znane za sprawą jednego człowieka- Idi Amina Dady. Wielu Ugandyjczyków jednak chciałoby o tym okresie jak najszybciej zapomnieć. Czy możliwe jest, aby w ciągu kilku lat uczynić z państwa teren dla realizacji własnych utopijnych marzeń? Amin udowodnił, że jest to możliwe...

Tereny obecnej Ugandy zamieszkiwali w II tysiącleciu p.n.e. Buszmeni, wyparci następnie na południe przez rolnicze ludy Bantu i nilockie, napływające w I tysiącleciu p.n.e. i I tysiącleciu n.e. (w pierwszej połowie II tysiąclecia teren został ostatecznie podbity przez koczowniczo-pasterskich nilockich Himów). W okresie X-XIw. powstało państwo Kitwara założone przez przybyłych z północnego wschodu koczowniczych Bahimów, które następnie znalazło się pod władzą ludu Unjoro jako Kitwara-Unjoro. Po okresie rozwoju w XIV-XVw., państwo to rozpadło się w XVI-XVIIw. na kilka mniejszych państewek (Ankole, Bunjoro, Buganda, Karagwe, Toro, Kiziba), z których ostatecznie Bunjoro okazało się dominantem. W XIXw. na czoło wysunęła się jednak Buganda, która narzuciła zwierzchnictwo pozostałym (m.in. Toro, Bunjoro i Ankole; od XVw. królestwem rządził lud Ganda (Gandów). Największy rozkwit Buganda przeżywała w latach 1856-1884 za panowania króla Mutesy I (na marginesie dodam, iż w latach 1894-1962 Buganda była protektoratem brytyjskim, następnie w latach 1962-67(69) uzyskała autonomię jako królestwo w niepodległej Ugandzie. Autonomia została zlikwidowana przez prezydenta Obote, ale w 1993r. ponownie uzyskała prawa wewnętrznego królestwa).

Od początku XIXw. następowała penetracja terenu przez arabskich i sudańskich handlarzy niewolników, a od 1862r. także Europejczyków, głównie W.Brytanii, która wyeliminowała wpływy Francji i Niemiec (w 1890r. zawarto porozumienie bryt-niem. o dominacji W.Brytanii w tym rejonie). W latach 1990-1909 trwał proces tworzenia się brytyjskiego protektoratu (od 1892r. trwał proces ekspansji Brytyjskiej Kompanii Wschodnioafrykańskiej, w 1894r. bryt. Protektorat objął Bugandę, a następnie pozostałe państewka- szczególny stan prawny Bugandy przyczynił się do rozbicia jedności, zakłócając spokój w kraju od niepodległości w 1962r.). W początkach XXw. następował napływ brytyjskich osadników i indyjskich kupców, którzy nastawili się na eksploatację gospodarczą, zakładając plantacje bawełny i kawy. Brytyjczycy zachowali w ramach systemu pośredniego zarządu kolonialnego pozycję 4 królestw feudalnych: Bugandy, Toro, Ankole i Bunjoro. Ten stan utrzymywał się do II wojny światowej. Po wojnie jednakże, w obliczu wielkich przemian społeczno-gospodarczych i procesów polityczno-dekolonizacyjnych, również w Ugandzie zaczęły zachodzić znaczące zmiany. W latach 1945-46 zaczęto budować początki samorządu oraz nastąpiły pierwsze demonstracje antykolonialne (głównie na tle ekonomicznym), które spotkały się z represjami ze strony władz brytyjskich. Mimo to, zaczęły powstawać w Ugandzie pierwsze afrykańskie organizacje polityczne m.in. BATAKA (w 1946r.), popierana przez Kabakę (króla) Bugandy oraz Stowarzyszenie Farmerów Ugandy (w 1948r.). W 1949r. zostały one jednakże zdelegalizowane za organizowanie wystąpień antykolonialnych. W 1952r. powstała kolejna wielka organizacja- Narodowy Kongres Ugandy (UNC), który otwarcie domagał się niepodległości i spotkał się on z poparciem króla Bugandy- Mutesy II (właśc. William Frederic Walugembe Mutexi Luwangula, 1924-69 ostatni król Bugandy, 1963-66 pierwszy prezydent niepodległej Ugandy, obalony), który prowadził politykę separatystyczną, a w 1961r. proklamował wystąpienie Bugandy z protektoratu.

Czarna Afryka- Uganda- Poligon wariata?