Nepal - rewolucja w Himalajach
W roku 1849 rozpoczyna się jeden z najczarniejszych okresów w historii Nepalu – tzw. ranokracja. Królowie cały czas pochodzą z Szahów, jednak rzeczywistą władzą mają „dziedziczni premierzy” – Ranowie. Ich rządy doprowadzają kraj do upadku. Bieda, wyzysk, brak edukacji, prześladowania religijne, blokada reform i idei ze świata charakteryzują ponad 100 lat ich panowania. To w polityce wewnętrznej państwa. Na zewnątrz natomiast Ranowie podbijają Tybet, umieszczają w Lhasie swojego rezydenta i uzyskują coroczny trybut. Podczas pierwszej wojny światowej użyczają wojsk Wielkiej Brytanii, za co w roku 1915 Zjednoczone Królestwo zapowiedziało niepodległość Nepalu.
W 1923 r. został zawarty układ, w którym Wielka Brytania uznała suwerenność Nepalu, w rzeczywistości jednak zachowała wpływ na jego rządy. W roku 1950 król Tribhuvan niespodziewanie prosi o azyl w ambasadzie Indii, po czym odlatuje do Delhi do Javaharlala Nehru. Okazuje się, że całą akcję współorganizowała niemiecka lekarka, Erika Leuschtag, lecząca od lat króla Nepalu i przywożąca z Delhi wraz z lekarstwami korespondencję od Nehru. Powstanie narodowe, które wybuchło w latach 1950–1951 obaliło dyktatorskie 100–letnie rządy rodu Rana, do władzy powrócił król Tribhuwana (panował do śmierci w 1955 r.), który w 1951 r. ogłosił Nepal monarchią konstytucyjną. W latach 1955–1972 panował jego syn Mahendra Bir Bikram Shah Dev. W 1955 r. Nepal został członkiem ONZ. W pierwszych demokratycznych wyborach parlamentarnych w 1959 r. zwyciężył Kongres Nepalski. Kraj utrzymuje chwiejną równowagę polityczną między Indiami a Chinami – wystarczy spojrzeć na mapę by ujrzeć, jak ważny to aspekt dla Królestwa Nepalu. Demokratyzacja życia w kraju nie trwała długo. W 1960 r. król rozwiązał parlament i zdymisjonował rząd, w 1961 r. zdelegalizował partie polityczne. W 1962 r. nadał konstytucję, w myśl której powołano do życia tzw. bezpartyjną demokrację pańćajatów, opartą na wielostopniowym systemie bezpośredniego i pośredniego przedstawicielstwa (parlamentarzyści są częściowo nominowani przez członków władz lokalnych a częściowo przez samego króla). Zgodnie z konstytucją król zachował decydujący głos we wszystkich sprawach państwowych. W 1963 r. król Mahendra wprowadził nowy kodeks prawny znoszący poparcie dla systemu kastowego.
Lata 60–te i 70–te w Nepalu były okresem niepokojów wewnętrznych spowodowanych przez konflikt z nielegalnym Kongresem Nepalskim oraz napięcia w stosunkach z In
diami (w 1962 r. Indie wprowadziły blokadę gospodarczą wobec Nepalu). Jednocześnie Nepal otrzymywał znaczną pomoc gospodarczą od Chin, USA, Szwajcarii, RFN, ZSRR oraz organizacji międzynarodowych. Od początku lat 70–tych zaznaczała się stopniowa liberalizacja życia politycznego, Nepal otworzył swe granice, także dla turystów. W 1971 r. władzę w kraju objął Birendra Bir Bikram Shah Deva (Birendra Bir Bikram Shah Dev, ur. 28 grudnia 1945 r., zm. 1 czerwca 2001 r., król Nepalu od 31 stycznia 1972 r. do 1 czerwca 2001 r.). Przez pierwsze kilkanaście lat rządził, podobnie jak ojciec, w sposób absolutny. Zdołał utrzymać niepodległość kraju, równoważąc wpływy Indii, Chin i ZSRR.
W latach 1978–81 doszło do ostrych wystąpień antyrządowych – pod hasłem demokratyzacji życia publicznego król przyznał poddanym prawo do wyrażania swych opinii na wiecach i w publikacjach prasowych, utrzymał jednak zakaz działania partii politycznych. Ogólnonarodowe referendum w 1981 r. potwierdziło wolę utrzymania systemu pańćajatowego, ale w latach 1989–1990 nastąpiły krwawe rozruchy antyrządowe pod hasłami dalszych zmian demokratycznych.
Próbę pełnego, politycznego rozwiązania problemów wewnętrznych przyniosły dopiero lata 90–te. Krwawe rozruchy w kwietniu 1990 r. dały początek masowemu ruchowi demokratycznemu. W listopadzie 1990 r. król Birendra zmuszony był ogłosić nową, demokratyczną konstytucję, która ograniczyła jego pozycję do roli konstytucyjnej głowy państwa. Konstytucja likwidowała system pańćajatów i wprowadzała demokrację wielopartyjną z legalnie działającymi partiami politycznymi (w tym partią komunistyczną). W maju 1991 r. odbyły się pierwsze od 1959 r. wolne wybory parlamentarne, które wygrał liberalny Kongres Nepalski. Król mianował szefem rządu G.P. Koirala, byłego opozycjonistę, który 6 lat spędził w więzieniu. Girija Prasad Koirala (ur. w 1921 r.) urodził się w Tadi, Bihar, w Indiach w 1921 r., gdy jego rodzina przebywała tam na uchodźstwie. Do rodzinnego kraju powrócił w 1929 r. Jego starszy brat, B.P.Koirala, był pierwszym wybranym demokratycznie premierem Nepalu (1959 r.–1960 r.). Koirala studiował na uniwersytecie w Delhi.
W 1923 r. został zawarty układ, w którym Wielka Brytania uznała suwerenność Nepalu, w rzeczywistości jednak zachowała wpływ na jego rządy. W roku 1950 król Tribhuvan niespodziewanie prosi o azyl w ambasadzie Indii, po czym odlatuje do Delhi do Javaharlala Nehru. Okazuje się, że całą akcję współorganizowała niemiecka lekarka, Erika Leuschtag, lecząca od lat króla Nepalu i przywożąca z Delhi wraz z lekarstwami korespondencję od Nehru. Powstanie narodowe, które wybuchło w latach 1950–1951 obaliło dyktatorskie 100–letnie rządy rodu Rana, do władzy powrócił król Tribhuwana (panował do śmierci w 1955 r.), który w 1951 r. ogłosił Nepal monarchią konstytucyjną. W latach 1955–1972 panował jego syn Mahendra Bir Bikram Shah Dev. W 1955 r. Nepal został członkiem ONZ. W pierwszych demokratycznych wyborach parlamentarnych w 1959 r. zwyciężył Kongres Nepalski. Kraj utrzymuje chwiejną równowagę polityczną między Indiami a Chinami – wystarczy spojrzeć na mapę by ujrzeć, jak ważny to aspekt dla Królestwa Nepalu. Demokratyzacja życia w kraju nie trwała długo. W 1960 r. król rozwiązał parlament i zdymisjonował rząd, w 1961 r. zdelegalizował partie polityczne. W 1962 r. nadał konstytucję, w myśl której powołano do życia tzw. bezpartyjną demokrację pańćajatów, opartą na wielostopniowym systemie bezpośredniego i pośredniego przedstawicielstwa (parlamentarzyści są częściowo nominowani przez członków władz lokalnych a częściowo przez samego króla). Zgodnie z konstytucją król zachował decydujący głos we wszystkich sprawach państwowych. W 1963 r. król Mahendra wprowadził nowy kodeks prawny znoszący poparcie dla systemu kastowego.
Lata 60–te i 70–te w Nepalu były okresem niepokojów wewnętrznych spowodowanych przez konflikt z nielegalnym Kongresem Nepalskim oraz napięcia w stosunkach z In
 |
Król Birendra |
W latach 1978–81 doszło do ostrych wystąpień antyrządowych – pod hasłem demokratyzacji życia publicznego król przyznał poddanym prawo do wyrażania swych opinii na wiecach i w publikacjach prasowych, utrzymał jednak zakaz działania partii politycznych. Ogólnonarodowe referendum w 1981 r. potwierdziło wolę utrzymania systemu pańćajatowego, ale w latach 1989–1990 nastąpiły krwawe rozruchy antyrządowe pod hasłami dalszych zmian demokratycznych.
Próbę pełnego, politycznego rozwiązania problemów wewnętrznych przyniosły dopiero lata 90–te. Krwawe rozruchy w kwietniu 1990 r. dały początek masowemu ruchowi demokratycznemu. W listopadzie 1990 r. król Birendra zmuszony był ogłosić nową, demokratyczną konstytucję, która ograniczyła jego pozycję do roli konstytucyjnej głowy państwa. Konstytucja likwidowała system pańćajatów i wprowadzała demokrację wielopartyjną z legalnie działającymi partiami politycznymi (w tym partią komunistyczną). W maju 1991 r. odbyły się pierwsze od 1959 r. wolne wybory parlamentarne, które wygrał liberalny Kongres Nepalski. Król mianował szefem rządu G.P. Koirala, byłego opozycjonistę, który 6 lat spędził w więzieniu. Girija Prasad Koirala (ur. w 1921 r.) urodził się w Tadi, Bihar, w Indiach w 1921 r., gdy jego rodzina przebywała tam na uchodźstwie. Do rodzinnego kraju powrócił w 1929 r. Jego starszy brat, B.P.Koirala, był pierwszym wybranym demokratycznie premierem Nepalu (1959 r.–1960 r.). Koirala studiował na uniwersytecie w Delhi.
<< poprzednia | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | następna >>
