Historie Zapomnianych Konfliktów: Sri Lanka
Brytyjczycy postanowili wykorzystać możliwości Cejlonu wkładając w to dużo kolonialnego serca. W XIX w. na wyspie powstały wielkie plantacje herbaty, kawy i kauczuku, na których zatrudniano ludność miejscową. Swoisty wyzysk kolonialny stał się przyczyną wielu powstań ludowych (1798-szybko Brytyjczycy pokazali pazury, 1818,1848), które jednak bezwzglęnie stłumiono. Sprzyjało to budzeniu się nastrojów nacjonalistycznych, które przybrały na sile na przełomie XIX i XX w. dając podłoże pod kształtowanie się ruchów demokratycznych i wolnościowych inspirowanych głównie walką narodowowyzwoleńczą Indii, a kierowanych przez narodową burżuazję syngaleską i tamilską. Ruchy wolnościowe przybrały na sile w czasie I w. świat. (wykorzystali sytuację W.Brytanii) i bezpośrednio po niej. Zaczęły się rodzić pierwsze partie, co nadało ruchowi wyzwoleńczemu bardziej polityczne oblicze. W 1919r. powstała pierwsza partia polityczna-Cejloński Kongres Narodowy (czyżby zaczątek wpływów nowego dominanta-Indii?), w 1935r. Partia Socjalistyczna, która skupiała wszystkie odłamy ruchu robotniczego, a w 1943r. Komunistyczna Partia Cejlonu. Tragedia II w. świat. (5 kwietnia 1942r. lotnictwo japońskie zniszczyło miasto Kolombo)jak i rozpoczęty światowy proces dekolonizacyjny nie pozostały bez wpływu na przyszłość Cejlonu.
Pod naciskiem partii wolnościowych władze bryt. przeprowadziły na Cejlonie reformy konstytucyjne, a w 1948r. proklamowano niepodległość Cejlonu, który jednak pozostał w bryt. Wspólnocie Narodów otrzymując status dominium(obecnie nazwa państw niepodległych wchodzących w skład bryt. Wspólnoty Narodów). W 1955r. (15 grudnia) Cejlon został przyjęty do ONZ, a 22 maja 1972r. uniezależnił się w pełni od W.Brytanii przyjmując republikańską konstytucję oraz zmieniając nazwę państwa na Sri Lanka. Politykę zagraniczną Cejlonu od początku niepodległości cechowały neutralność, walka o pokój i wiara w ideały narodowowyzwoleńcze. Przykładem tego niech będzie chociażby konferencja azjatycka na Cejlonie, która zakończyła się 3 maja 1954r. apelem o pokój w Indochinach, żądaniem zaprzestania prób jądrowych i uchwałą w sprawie dekolonizacji, czy też aktywny udział na konferencji Ruchu Państw Niezaangażowanych w Bandungu (Indonezja) w 1955r. Niestety sytuacja wewnętrzna kraju była i jest daleka od wyobrażeń o idealnym pokoju. Sri Lankę niszczyła i niszczy nadal etniczna rywalizacja tamilsko-syngaleska, która po okresie wegetacji kolonializmu odżyła z nową siłą powodując konflikty narodowościowe w 1958r., 1961r. i od 1977 roku.
Względna jedność przeciwko kolonialistom brytyjskim załamała się wraz z uzyskaniem niezawisłości i powrotem dawnych animozji (my Polacy również nie jesteśmy wolni od tego zjawiska, stanowimy wzorzec niemal doskonały-tyle że na tle politycznym-temat na inną okazję).
Po okresie rządów (od 1948r.)Konserwatywnej Zjednoczonej Partii Narodowej ster władzy w rządzie objął przywódca Cejlońskiej Partii Wolności-Solomon Bandaranaike(ur.8 stycznia 1889r.-zm.26 września 1959r.). Zasłużony działacz niepodległościowy i prawnik w latach 1948-51 był min. zdrowia i przewodniczącym Izby Reprezentantów. W 1951r. założył Cejlońską
Sytuacja polit. zaostrzyła się do tego stopnia, iż domagający się równouprawnienia polit. Tamilowie, niezadowoleni z połowicznych decyzji rządu, ogłosili kampanię "nieposłuszeństwa cywilnego"(1961r). Tymczasem po krótkim okresie rządów Zjednoczonej Partii Narodowej rządy (21 lipca 1960r.) objęła pani Sirimaro Bandaranaike (ur.1916r.) stając się kontynuatorką polityki męża. Od 1960r. piastowała funkcję przewodniczącego Cejlońskiej Partii Wolności, a powagi jej premierostwu dodawał fakt, iż była pierwszą kobietą w świecie, którą powołano na taką funkcję.
Niestety rząd stanał wobec trudnych problemów politycznych i społecznych, które pogłębiał rozłam w Cejlońskiej Partii Wolności (1964r.). Miary nieszczęścia dopełnił cyklon, który nawiedził Cejlon 25 grudnia 1964r. powodując 4 tys. ofiar śmiertelnych. W 1965r. władzę objęła Zjednoczona Partia Narodowa, a premierem został Dudley Shelton Senanayake (1911-1973). Prawnik z wykształcenia zajął się polityką zakładając w 1946r. Zjednoczoną Partię Narodową; przewodniczył jej w latach 1946-1972. Już wcześniej piastował urząd premiera-w latach 1948-52-następnie w opozycji wobec rządów rodziny Bandaranaike. Jego premierostwo cechowała polityka prozachodnia, a w sprawach wewnętrznych swoiste ograniczanie reform Bandaranaike.
W 1970r. Zjednoczona Partia Narodowa poniosła jednak klęskę i musiała ustąpić na rzecz zwycięskiej koalicji Cejlonskiej Partii Wolności i partii lewicowych skupionych we Froncie Jedności. Władzę objęła ponownie Sirimaro Bandaranaike nadając polityce wewnętrznej i zagranicznej kurs bardziej postępowy ( pod wpływem m.in. manifestu wyborczego komunistycznej Partii Cejlonu). Kontynuowano politykę neutralności, nawiązane zostały stosunki dyplomatyczne z NRD,KRLD i DRW. W kraju wprowadzano dalsze reformy wewnętrzne (m.in. nacjonalizacja ważniejszych gałęzi przemysłu, banków, plantacji). Rząd jednak nie był w stanie powstrzymać recesji gosp. i zmniejszyć bezrobocia, społeczeństwo domagało się radykalniejszych reform (tragicznym przejawem niezadowolenia było powstanie antyrządowe III-IV 1971r. zorganizowane przez maoistowski(tylko bez insynuacji) Ludowy Front Wyzwolenia, które zostało krwawo stłumione, gospodarka Cejlonu poniosła jednak znaczne straty).We wrześniu 1971r. parlament zniósł Senat, który hamował realizację ustaw dotyczących m.in. reform społ-gosp. oraz zmian w konstytucji. W 1972r. parlament Cejlonu uchwalił nową konstytucję (22 maja) i zgodnie z zawartymi w niej zasadami został przekształcony w Narodowe Zgromadzenie Państwowe.
