Bośnia i Hercegowina: kształtowanie państwa i pozycja międzynarodowa (1992-2006)

Według danych szacunkowych z 1732 r., na terenie współczesnej Bośni i Hercegowiny na 340 tys. mieszkańców muzułmanie stanowili 198 tys., prawosławni 113 tys., a katolicy tylko 30 tys. W roku 1817 proporcje były inne – przeważali prawosławni (350 tys.), muzułmanie liczyli 200 tys., a katolicy – 50 tys.137. W 1910 r. dane przedstawiały się następująco:



Największy przyrost odnotowano wśród ludności katolickiej, lecz najliczniejszą grupę nadal stanowili prawosławni (czyli, pamiętając że religia zdeterminowała na tym obszarze przynależność narodową, Serbowie). Ludność była bardzo wymieszana. Serbowie byli skupieni wokół Banja Luki oraz we wschodniej Bośni, wyznawcy islamu w centrum oraz w rejonie Bihacia, zaś Chorwaci wzdłuż granicy z Dalmacją. Po I wojnie światowej nie doszło do dużych zmian.





Duże zmiany demograficzne nastąpiły w wyniku II wojny światowej. Lata konfliktu zaważyły także w decydującym stopniu na stosunkach między narodami zamieszkującymi Bośnię i Hercegowinę. Po włączeniu jej do Niezależnego Państwa Chorwackiego ustasze dokonali ludobójstwa na Serbach138. Według różnych danych, zginęło 200–800 tys. Serbów, a 24 tys. zostało zmuszonych do przejścia na katolicyzm. Szacuje się, że konflikt serbsko–chorwacki podczas II wojny światowej pochłonął więcej ofiar niż walki z Niemcami139. Duża część muzułmanów brała udział w eksterminacji Serbów, niektórzy objęli wysokie stanowiska p
aństwowe, np. Dzafer Kulenović, przywódca Muzułmańskiej Organizacji Jugosłowiańskiej, był wicepremierem rządu chorwackich faszystów. Istniała także muzułmańska dywizja SS. Zaważyło to na sytuacji w republice po wojnie, przede wszystkim zaostrzyło wrogość między narodowościami; partyzanci Tity, w przeważającej części Serbowie, obejmowali liczne stanowiska kierownicze w różnych dziedzinach życia, co pobudzało antagonizmy140. W czasie działań wojennych zginęło 10% ludności Jugosławii (1,5 mln); trudno pozyskać dane dotyczące samej Bośni i Hercegowiny.

W celu rozeznania sytuacji narodowościowej po wojnie w 1948 r. przeprowadzono spis ludności Bośni i Hercegowiny.



Muzułmanie nie zostali w nim jeszcze potraktowani jako odrębny naród, lecz jako grupa wyznaniowa – „niepodzielni muzułmanie”, których trudno było zakwalifikować do którejś z narodowości. Tylko niewielka część wyznawców islamu zadeklarowała przynależność do narodu serbskiego lub chorwackiego – na 885,7 tys., 72 tys. określiło się jako Serbowie, 25,3 tys. jako Chorwaci. W spisie z 1953 r. nie nastąpiły znaczące zmiany.




137. Ibid., s. 159.
138. Ustasze – od serbsko–chorwackiego słowa ustaša (powstaniec, buntownik), członkowie tajnej organizacji chorwackiej utworzonej w 1929 r. przez A. Pavelicia, dążący do powstania niepodległej Chorwacji. Stali na czele Niezależnego Państwa Chorwackiego, satelickiego wobec III Rzeszy. S. Wojciechowski, Integracja i dezintegracja..., s. 49.
139. Ibid., 28-29.
140. Z biegiem lat dysproporcje się zmniejszały. W 1981 r. Muzułmanie stanowili już 30% kadr kierowniczych, Serbowie 34%. Podobnie było wśród lekarzy i artystów. M. Waldenberg, Rozbicie..., s. 164.
skomentuj
KOMENTARZE NA TEMAT GRY
więcej komentarzy dodaj komentarz